خام خىيال بىر خىل ئاقىلانە بولمىغان، رېئاللىققا ئۇيغۇن كەلمەيدىغان ھەمدە ئەمەلگە ئاشۇرغىلى بولمايدىغان، ئەمما قەتئىي ئىشىنىدىغان خاتا ئىشىنىش.
خام خىيال بىر خىل غەيرىي ئىدراكىي ئوي ياكى ئىشىنىش بولۇپ، كۆپىنچە ئەھۋاللاردا ئوبيېكتىپ رېئاللىققا ئېغىر دەرىجىدە ئۇيغۇن كەلمەيدۇ، ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ خىيالدا بولغانلار شۇ خىياللىرىغا چوڭقۇر ئىشىنىدۇ. بۇ خىل ئىشىنىشنىڭ ئاساسى ئاجىز بولىدۇ، ھەتتا بولمايدۇ. خام خىيال قىلغۇچى تولۇق قارشى دەلىل – ئىسپاتلارغا يۈزلەنگەندىمۇ، بىمار ئۆزىنىڭ قارىشىنى ئۆزگەرتەلمەيدۇ.
ئۇيغۇرچە / Uyghurche : خام خىيال
ئىنگىلىزچە / English : daydream
تۈركچە / Türkçe : hayâl etmek
خەنزۇچە / 汉语 : 妄想
بەزى دىنلاردا ، خام خىيال بىر خىل نادانلىق ۋە جاھىللىق كەلتۈرۈپ چىقارغان پىسخىكىلىق ھادىسىنى تەسۋىرلەشتە ئىشلىتىلىدۇ، ئۇ كىشىلەرنىڭ ھەقىقەتكە بولغان بىۋاسىتە تونۇشىغا توسقۇنلۇق قىلىدۇ.
بەزى مەدەنىيەت ۋە پەلسەپە سىستېمىسىدا، خام خىيال پەقەت بىر پىسخولوگىيە ئاتالغۇسى بولۇپلا قالماستىن، ئۇ يەنە ئىنسان تەبىئىتىنىڭ چوڭقۇر قاتلىمىدىكى ئىزدىنىش ئەھمىيىتىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. مەسىلەن، ئەدەبىيات ۋە سەنئەت ئەسەرلىرىدە، خام خىيال دائىم ئىنسانلارنىڭ ئارزۇسى، ۋەھىمىسى ۋە چۈشەنچىسىنى مۇھاكىمە قىلىشنىڭ ئاساسىي تېمىسى قىلىنىدۇ.
ھازىرقى جەمئىيەتتە، پىسخىك ساغلاملىق ئېڭىنىڭ يۇقىرى كۆتۈرۈلۈشىگە ئەگىشىپ، كىشىلەر خام خىيالدىن ئىبارەت بۇ ھادىسىگە، بولۇپمۇ روھىي ساغلاملىق ساھەسىگە تېخىمۇ كۆڭۈل بۆلۈشكە باشلىدى. كەسپىي دوختۇر ۋە پىسخىكا مەسلىھەتچىسى ھەر خىل ئۇسۇللار ئارقىلىق بىمارلارنىڭ خام خىياللارنى پەرقلەندۈرۈشى ۋە بىر تەرەپ قىلىشىغا ياردەم بېرىپ، ئۇلارنىڭ تۇرمۇش سۈپىتىنى ياخشىلايدۇ.
خام خىيال شەخس بىلەن جەمئىيەتنىڭ ئايرىلىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى، ھەتتا خەتەرلىك ھەرىكەت پەيدا قىلىشى مۇمكىن، شۇڭا، خام خىيال قىلىش خاھىشى بار كىشىلەرگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، كەسپىي داۋالاش ياردىمىنى ئىزدەش ئىنتايىن مۇھىم. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، جەمئىيەتمۇ تېخىمۇ كۆپ قوللاش ۋە چۈشىنىش بىلەن تەمىنلەپ، بۇ بىر قىسىم كىشىلەرنىڭ جەمئىيەتكە تېخىمۇ ياخشى سىڭىشىپ كىرىشىگە ياردەم بېرىشى كېرەك.
ئومۇمەن ئېيتقاندا، خام خىيال بىر خىل پىسخىكىلىق ھادىسە بولۇش سۈپىتى بىلەن، تارىختا چوڭقۇر مەدەنىيەت ۋە پەلسەپە مەنبەسىگە ئىگە بولۇپلا قالماستىن، بەلكى ھازىرقى جەمئىيەتتە يەنىلا دىققەت قىلىشقا ئەرزىيدىغان مەسىلە. خام خىيالنى چوڭقۇر چۈشىنىش ۋە مۇۋاپىق ئارىلىشىش ئارقىلىق، شەخسنىڭ ئۆزىنىڭ پىسخىكىلىق ھالىتىنى تېخىمۇ ياخشى باشقۇرۇشىغا ياردەم بېرىپ، جەمئىيەتنىڭ ئىناق تەرەققىي قىلىشىنى ئىلگىرى سۈرگىلى بولىدۇ.