يۇلغۇن (ئىلمىي نامى:Tamarix chinensis) يۇلغۇن ئائىلىسىگە تەۋە چاتقال ياكى كىچىك دەرەخ بولۇپ، قۇرغاقچىلىققا، شورغا چىداملىق ئۆسۈملۈك دەرەخ، دەريا قىرغىقى، قۇملۇق ۋە شورلۇق يەر قاتارلىق مۇھىتلاردا كۆپ ئۇچرايدۇ.
ئالاھىدىلىكى
يۇلغۇننىڭ ئېگىزلىكى ئادەتتە 1-8 مېتىر ئارىلىقىدا بولىدۇ، شاخلىرى ئىنچىكە ئۇزۇن، قىزغۇچ قوڭۇر ياكى كۈل رەڭ قوڭۇر رەڭدە بولىدۇ، پەيسىمان كىچىك يوپۇرمىقى بولىدۇ، شەكلى تەڭگىچىلەرگە ئوخشايدۇ، رەڭگى سۇس يېشىل ياكى كۈل رەڭ يېشىل رەڭدە بولۇپ، ناچارلىرىغا ماسلىشالايدۇ قۇرغاق مۇھىت. ئۇنىڭ چېچەكلەش مەزگىلى ئادەتتە 5-ئايدىن 9-ئايغىچە بولىدۇ، گۈلى كىچىك، ھال رەڭ ياكى ئاق رەڭدە بولۇپ، توپلىشىپ زىچ گۈل رېتىنى شەكىللەندۈرىدۇ، ۋە ئىنتايىن چىرايلىق بولىدۇ.
ئۆسۈپ يېتىلىش مۇھىتى
يۇلغۇننىڭ ماسلىشىشچانلىقى كۈچلۈك بولۇپ، دائىم شورلۇق يەر، قۇملۇقنىڭ چېتى ياكى يېرىم چۆللۈك رايونلاردا ئۆسىدۇ. ئۇنىڭ تۇپراققا بولغان تەلىپى يۇقىرى ئەمەس، چۆل سۇسىز يەرلەردىمۇ ياشىيالايدۇ، بولۇپمۇ شور تەركىبى بىر قەدەر يۇقىرى رايونلاردا ساغلام ئۆسۈپ يېتىلىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، يۇلغۇن چوڭقۇر يىلتىز سىستېمىسىغا ئىگە بولۇپ، تۇپراققا چوڭقۇر چۆكۈپ سۇ سۈمۈرەلەيدۇ، قۇرغاقچىلىققا ئىنتايىن چىداملىق.
ئېكولوگىيىلىك رولى
بوراندىن مۇداپىئەلىنىپ، قۇمنى تۇراقلاشتۇرۇش : يۇلغۇن بىر قەدەر كۈچلۈك بوراننىڭ يالىشىغا تاقابىل تۇرۇش ئىقتىدارىغا ئىگە بولۇپ، بوراندىن مۇداپىئەلىنىپ، قۇمنى تۇراقلاشتۇرۇش ۋە ئېكولوگىيىلىك مۇھىتنى ياخشىلاشتا كەڭ قوللىنىلىدۇ. ئۇنىڭ چوڭقۇر يىلتىز سىستېمىسى قۇم بارخانلىرىنى مۇقىملاشتۇرۇشقا ياردەم بېرىپ، قۇم-بوراننىڭ ھۇجۇمىدىن ساقلايدۇ.
شورغا چىداملىق ئۆسۈملۈك : يۇلغۇن شورلۇق يەردە ئۆسىدۇ، تۇپراقتىكى تۇز مىقدارىنى تۆۋەنلىتىپ، تۇپراقنىڭ سۈپىتىنى ياخشىلايدۇ.
كۆكەرتىش رولى : يۇلغۇن دائىم چۆل ۋە قۇملۇق رايونلارنىڭ ئېكولوگىيىسىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش تۈرىدە ئىشلىتىلىدۇ، شورلۇق رايونلارنى كۆكەرتىشتىكى ئېسىل ئۆسۈملۈكلەرنىڭ بىرى.
قوللىنىش قىممىتى
يۇلغۇن ئېكولوگىيىلىك رولغا ئىگە بولۇپلا قالماي، يەنە ئەنئەنىۋى تىببىي دورىلىرى ساھەسىدە بەلگىلىك دورىلىق قىممىتىگە ئىگە. ئۇنىڭ يىلتىزى، غولى ۋە يوپۇرمىقى ئىسسىقنى ياندۇرۇپ، زەھەرنى قايتۇرۇش، سۈيدۈكنى راۋانلاشتۇرۇش رولىغا ئىگە دەپ قارىلىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، يۇلغۇننىڭ ياغىچى بىرقەدەر قاتتىق بولۇپ، قاچا-قۇچا ياساشقا ئىشلىتىشكە بولىدۇ.
ئومۇمەن قىلىپ ئېيتقاندا، يۇلغۇن بىر خىل ئېكولوگىيەلىك ۋە ئىقتىسادىي قىممەتكە ئىگە ئۆسۈملۈك، بولۇپمۇ جۇڭگونىڭ شىمالىدىكى رايونلاردا ئۇ ئېكولوگىيەنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش، مۇھىت ئاسراش ۋە يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىشىدا كەڭ قوللىنىلىدۇ.