ئۇيغۇر كىلاسسىك شېئىرىيتىدە كۆپ ئۇچرايدىغان بىر قىسىم سۆزلەر

1. سۇلۇن: چىرايلىق
2. ھىلال: يېڭى چىققان ئاي، ئۈچ كۈنلۈك ئاي
3. مىرغىزار: ئوتلۇق جاي،گۈل چىمەنلىك
4. بۇزرۇك: ئەتىۋارلىق،ئىززەتلىك،ھۆرمەتلىك
5. نەرگىس: كۆزگە ئوخشايدىغان چىرايلىق گۈل
6. شىكەستە: زەخمىلىك، جاراھەتلىك
7. بەريان: لەختە-لەختە، تىلىنىش
8. ئەپغان: دات-پەريات، نالە-پىغان
9. پەيمان: قاچا
10. سىپاگەرچىلىك: ھەبىي ئىلىم، ھەبىي مەشىق
11. تىركەش: ئوقدان
12. ئەيسا: لوپنۇردا ئۆتكەن ئەشەددىي زومىگەر
13. بويچىلىق: بويتاقچىلىق، بويتاقلىق
14. پىلاش: ئاتاپ قويۇش، تەغدىم قىلىش
15. سىن،سىنى: چىراي،چىرايى
16. مۇرۇللۇغ: ۋەدىلىشىش، ۋەدىلەشكەن
17. كامپاشى: قومۇش پۆپۈگى
18. ئۇجۇل: يېكەن، توزغاق
19. غارغالتا: كېمە توختايدىغان جاي
20. بەت گوپا: بىۋاپا، ۋاپاسىز
21. ھۆلتەن: تىرىك جان
22. مىژگان: كىرپىك
23. قارا باتۇر: تاھىر-زۆھرەنىڭ ئارىسىغا ئۈنگەن شۇم بۇيا
24. تاشا: ياقا،چەت
25. جۇپ دىگەر: يولداش، مەھبۇب، ھەمرا
26. دۇتار: ئېگىلگۈچى،مۆھتاج
27. شەمشى باقا،ماھى تابا: ئۆلمەس كۈن، تولۇن ئاي
28. ئاتەش: ئوت
29. مەھشەر: قىيامەت كۈنى
30. بەدەخشان: تۈرلۈك رەڭدىكى ئۈنچە-مارجان،لەئىلى-ياقۇت چىقىدىغان جاي
31. شاھى خۇبايىم: گۈزەللەرنىڭ شاھى
32. سابا: تاڭ شامىلى
33. سىنە: كۆكرەك، يۈرەك
34. زەبۇن: ئاجىز، ۋەيران، ناچار، خامۇش
35. جامۇن: جام، قاچا
36. مۇجاپىر: قوشنا، ھەمسايە
37. ئېرسالنامە: يارغا ئەۋەتىلىدىغان خەت، پۈتۈكنامە
38. تابىنا: كۆزى كۆرمەيدىغان كىشى، كور، ئەما
39. بىھال: مۇمكىن ئەمەس، ئىمكانىيەتسىز
40. غۇبار: چاڭ-توزاڭ
41. رىيازەت: جاپا-مۇشەققەت
42. چىلتەن(چىھىلتەن): قىرىق گۋدىنىڭ بىر يەرگە جەم بولۇشى
43. بادى سابا: ئۇچقۇر شامال، تاڭ شامىلى
44. پىيام: دەرھال،تېز
45. خاكى-پاھىڭ: تۇپراق، جاي
46. دەرىڭ: ئىشىك ئالدى
47. چاھ: قۇدۇق
48. سەراسى: سەرخىلى، ئېسىلى، ئەركىسى
49. پۇرجاپا: جاپانى يەڭگۈچى
50. نەرەم: يۇمشاق، مۇلايىم
51. كەرەم: سېخى
52. مەرگەژدۇم: يىلان، چايان ۋە باشقا زەھەرلىك قۇرتلار
53. داببە: تۆت ئاياقلىق ھايۋانلار
54. بەستەدىل: دىلى بارغلانغان
55. گۈلى ئەھمەر: خۇشپۇراق گۈل
56. سەييات: ئاڭ(كىيىك)
57. كامان: كامالەت
58. تەۋەللۇت: كۆزى يورۇش، بوشىنىش، دۇنياغا كېلىش
59. بوسە: سۆيمەك،سۈيۈش
60. ئەقە: باغلاش
61. بالىغ: ①بالاغەتكە يەتكەن، ۋايىغا يەتكەن② شەھەر، قەلئە
62. يارە: يارغا
63. نارە: نار،ئوت
64. خۇنى خارە: قان يۇتماق، قاتتىق قايغۇ يۇتقۇچى، غەمكىنلىك
65. زارە: ئازار بېرىش
66. غەپلەت خۋاپ: غەپلەت ئۇقۇسى
67. پۇرئاپ: ياشقا تولغان
68. بەنت: نەزەربەنت
69. يەكتەن: يالغۇز
70. ماجالى: ھالى
71. چەرخى ناشات: قايغۇلۇق دۇنيا
72. تەۋەققۇپ: توختاش،تىك تۇرۇش
73. ئەنداز: قېلىپ،ئۆلچەم
74. مەرغۇپ: يېقىملىق، سۆيۈملۈك
75. بىگانە: يات، ناتۇنۇش، ئۆزگە، بۆلەك، غەيرى
76. مېھرام: مېھرىبان
77. ئاھى سەرد: سوغاق ئۇھ تارتىش
78. ئەزدىل پەرد: دىلى يالغۇزلۇقتىن مۇڭلىنىش
79. سۇپەر: قالقان
80. شىنجۈن: تۇيۇقسىز كېچىلىك قانلىق ھۇجۇم
81. گەردۇن: ئاسمان گۈمبىزى
82. ئەبزۇن: چەكسىز
83. نۇش: ئىچىملىك، ئۇسسۇزلۇق
84. دۇش: قەۋەت، توپلانغان، يىغىلغان، دۆۋلەنگەن
85. ئالات(ئالەت): قوراللار، ئەسۋاپلار
86. مادە: چىشى، ئورغاچى
87. قىسسەئى كامانىغا: ئوقيانىڭ يايىغا
88. بەند ئەيلەپ: باغلاپ قويۇپ
89. زىھلەت: يولغا چىقىش، جۆنەش
90. بەنىدەرگاھ: ①پورت②چۆل،تاغلىق جايلاردىكى قونالغۇ جاي(پەللە مەنىسىدە)
91. بوسە: سۆيۈش، ئۆپۈش
92. بىدار: ئۇيقۇسىز، سەگەك
93. مۇختەسەر: قىسقىچە
94. بىسيار: كۆپ،تولا
95. مالامەت:①ئەيىبلەش، كايىش، جىملەش②يامانلاش، قارىلاش، يالا③ئاۋارىچىلىق، دىشۋارچىلق
96. ۋادەرىخ: ۋاي ئېسىت، ۋاي ئەتتەڭ، ۋاي ئەپۇس
97. دەردى سۆز: كۆيۈك دەردى
98. خۇن جىگەر: جىگەرى قان بولۇش
99. قابا(قاباھەت): قەبىھ، يامان، يارىماس
100. نار: ئوت،يالقۇن
101. جەيھۇن: ئامۇ دەرياسىنىڭ قەدىمقى نامى
102. مۇنەججىم: ئاستورنۇم
103. پۇرئاب: ياش(كۆز يېشى)غا تولغان
104. پەنە: نەسىھەت، كېڭەش
105. مەتلۇب: خاھىش، تىلەك، تەلەپ
106. سەرگەشتە: ئاۋارە، سەرگەردان، بېشى ئايلانغان
107. بىسەرۇسامان: بىچارە ۋە پەرىشان
108. باكەرەم: مەرت، سېخى، كەڭ قورساق
109. ئاب: سۇ
110. رازىدىل: دىلسىرى، يۈرەك سىرى
111. ئىشقى مەجازى: يۇشرۇن ئىشىق
112. مۇتالىئە: كۆڭۈل قويۇپ ئوقۇش، ئوقۇپ چۈشنىۋېلىش
113. ماھوسال: ئاي ۋە يىل
114. تېرس: تەتۈر
115. خۇناب: قانلىق ياش، ئاچچىق يىغا
116. تاېئ : قاراشلىق، تەۋە، قول ئاستىدىكى
117. مال ئەھۋالى: مال-مۈلۈك، بايلىقى
118. باغى مەھرەم: ①بەھىر، دېڭىز، دەريا②كۆڭلۈم بېغى
119. پەيمانە: جام، قاچا
120. مەراھىل تەي قىلىپ: ئۆتەڭ(مەنزىل) بېسىپ
121. فارىخ: ①تېنچ، خاتىرجەم بولماق②قۇتۇلماق، ئازات بولماق③بىمالال
122. قۇرئەنداز: قۇرئە تاشلاپ پال ئاچقۇچى، پالچى
123. مۇرغىزارلىق: قۇشزارلىق
124. فىردەۋسى: باغ، جەننەت بېغى
125. مۆرۈۋەت: ئادەمگەرچىلىك، ئاقكۆڭۈللۈك
126. سۇد: پايدا، نەپ
127. چۈن ئەبرى نەۋباھار: خۇددى باھار بۇلۇتلىرىدەك
128. ھۆۋەيدا: ئېنىق، روشەن، ئاشكارە بولماق، بەلگىلىك بولماق
129. زاھىر: ①تېشى، سىرتى، كۆرۈنۈشى②ئوچۇق، روشەن
130. چاك: ①تىكىش، چەك②يىمىرلىش، ئۈزۈلۈش، يىرتىلىش، كېسىلىش
131. كەربالا: ئىراقتىكى دەشت-باياۋاننىڭ نامى
132. ناشاد: خاپا كۆڭۈلسىز
133. دەججال: يالغانچى(قىيامەت يېقىنلاشقاندا پەيدا بولۇپ ئادەملەرنى دىندىن ئازدۇرغۇچى )
134. زەنگى: قارا تەنلىك، نىگىر
135. نەۋجۇۋان: ياش يىگىت
136. مۇتەغەييىر بولۇپ: ئۆزگىرىپ
137. ئاتەش ئىشقى: ئىشق ئوتى
138. سەھەت تېپىش: ساقىيىش، شىپا تېپىش
139. ئەرەستە: زىننەتلەنگەن
140. فەرسەڭ(فەرسەخ): 6 كىلومېتىر كېلىدىغان بىر تاش مۇساپە
141. غۇلام: قۇل، خىزمەتكار
142. قىرمىز: قىزىل، توق قىزىل
143. خەستە: سۇنۇق، تۆۋەن، كېسەل
144. مەلۇل بولۇپ: خاپا بولماق، رەنجىمەك، غەمگە چۆكمەك
145. دەبدەبە: ھەشەمەت، داغدۇغا
146. رەشىك ئەتمەك: قىزغىنىش، كۆرەلمەسلىك، كۈنچىلىك
147. سەيلان: سەيلە قىلىپ
148. نەرگىس: ئاق ياكى سېرىق گۈللۈك ئوت ياكى ئۇنىڭ چىرايلىق گۈلى
149. سۇمبۇل: ①بىر تۈرلۈك خۇشبۇي ئۆسۈملۈك②چاچ(مەھبۇبىنىڭ چېچى)
150. ماھرۇى: ئاي يۈزلۈك
151. سەيياد: ئوۋچى
152. شېكەرفىشان: شېكەر چاچقۇچى
153. غەمزە: جىلۋە، ناز، قىلىق
154. ئىرەنلەر: ئەرلەر، ئەركەكلەر، مەردانىلەر
155. مەھرەم: ①ئۈلپەت، يېقىن دوست② خىزمەتكار، ئىشەنچلىك ياردەمچى
156. تەۋازۇئ : ① ئېگىلمەك② ئىززەت-ھۆرمەت
157. ھەقىر: بىچارە، مىسكىن، خارلانغان
158. مۇنتەزىر: ئۆمىد قىلغۇچى، كۈتكۈچى، ئىنتىزار
159. مۇستەجاپ: قوبۇل قىلىنغان، ئىجابەت بولغان
160. شەيدا: قايناق مۇھەببەت، ئاشىق بولماق
161. زاغ: قارا قاغا
162. بەريان: كۆيۈپ كاۋاپ بولماق، قورۇلۇۇۇش
163. باد: شامال
164. قازارا: تەغدىر بىلەن، تاسادىپى
165. ھەمىن: ئۇشبۇ، مۇشۇ
166. زىر-زەبەر: ئاستىن-ئۈستۈن
167. شەررىدىن: يامانلىقىدىن
168. شەرمىسار: ئۇياتلىق
169. دىلىجەمىئە: كۆڭلى خاتىرجەم بولماق
170. مەھاسىل: تۇتقۇچىلار
171. چاھار: تۆت
172. سۇۋار: مىنمەڭ(ئاتقا)
173. بىباك: ھىچنەرسىدىن قورقمايدىغان، ئەيمىنمەيدىغان
174. چاھ: ئورا، يەر ئاستى گەمە،قۇدۇق
175. مۇھازىر: مەزە
176. بەناگاھ: بىردىنلا
177. تۇرپە: ①ئاجايىپ، ھەيران قالغۇدەك، قىزىق②يېڭى كەلگەن ئادەم
178. ئازمايىش: سىنىماق، ئىمتىھان ئالماق
179. تەسكىن تېپىش: تېنچلىنىش، ئارام تېپىش، خاتىرجەم بولۇش
180. مار: ئىلان
181. بارە: قېتىم، مەرتە
182. غۇبار: ①توپا چاڭ②غۇۋا③ئىس، دۇت
183. ناتاۋان: ئاجىز، بوش، كۈچسىز، قۇۋەتسىز
184. چەشمە: بۇلاق
185. كەسرت: يامان، يارىماس
186. گۈزەرگاھ: بېسىپ ئۆتىدىغان يول
187. سىپارش: تاپشۇرۇق
188. بەدەرگاھ: خۇدا ئالدىدا
189. قازىيەل ھاجات: ھاقەتلەرنى راۋا قىلغۇچى
190. ھەر چەندان: ھەددىدىن زىيادە كۆپ
191. تىيرەدىلدۇز: تىيرە ـــ ئوقيانىڭ ئوقى، دىلدۇز ـــ يۈرەككە سانجىلىدىغان
192. پەلەك چەرخى: پەلەك چاقى
193. گۇزەر: ئۆتۈش
194. سازا: لايىق
195. جەھد: قەتئىي نىيەت، ئىجتىھات، تىرىشىش
196. گولاب: گۈل سۈيى
197. نىسار: ①پىدا،قۇربان قىلماق②چاچماق، چاچقۇ
198. مەزاسى: مەزىسى، تەمى
199. مال-مەنال: مال-دۇنيا
200. ئەندەك: ئازراق
201. ئەقدى نىكاھ: نىكاھ توختىمى
202. بىكەس: ①بىچارە، ئاجىز②خانىش
203. غەمناك: غەمكىن
204. ئەس-ئەسە: داغدۇغا
205. تەكپىن تەجىز: كېپەنلەش
206. مۇددەرىس: ئالىي دىنىي مەكتەپ مۇئەللىمى
207. يارجوق: ئوقيانىڭ بىرخىلى
208. پەيدەر-پەي: ئارقىمۇ-ئارقا
209. ھاقىر: قەدىرسىز
210. دەر-بىدەرگادا: سەرگەردان گاداي
211. تەرگىچ: تەمەش
212. مەجلىس: سۆھبەتلىشىش، ئولتۇرۇش، يىغىلىش
213. جاۋاھىر: قىممەت باھالىق نەرسىلەر
214. شاھاپچە: بۆلۈم، قىسىم، تارماق
215. سەرپا: بىر قۇر كىيىم
216. ھەلقى كەمەند: سالما
217. سەرۇ-سامان: باش
218. شىكەستە: سۇنۇق، كۆڭلى سۇنۇق
219. سەيىد: ئوۋ،ئوۋلاش، ئولجا
220. ھەزار دەرىخ: ئىسىت-ئىسىت، مىڭلىغان-مىڭلارچە پۇشايمان
221. كاشانە: ئىگىز، زىننەتلەنگەن
222. ئارەستە: بېزەش، زىننەتلەش
223. زىنە-پايە: پەلەمپەي، بالداق
224. بىر پەرسەڭ: سەككىز چاقىرىم
225. گادا(گەدا): گاداي
226. قۇرئە: پال تېشى
227. قىيام: چۈش ۋاقتى
228. سۇمبۇلە: 8-ئاي
229. كىمخاپ: زەر تۇماق
230. كىبرانە: ئۆزىنى چوڭ تۇتۇش، كۆرەڭلەش
231. موۋۇت پەنجىرە: ئۇزۇن چاپان
232. شەنگەن يامۇل: ھازىرقى ناھىيە دەرىجىلىك تۈرمە
233. گوجەي: لاتا
234. بىجا: ئىجرا
235. سوگو: ناھايىتى كەمبەغەل
236. ئەييۇھانناس: دېققەت بىلەن قۇلاق سېلىڭلار
237. تاۋى: روھى،مىجەزى
238. سىركاي: چىنە
239. دەرقەمتە: توپلۇشۇش، يۈزمۇ-يۈز
240. ۋەجى: سەۋەپ
241. چەش بۇغداي: ساپ بۇغداي
242. ئاۋام: خەلق
243. بۇزاقى: بۇزۇق
244. بويۇنتاۋلىق: بويسۇنماسلىق
245. مالىخاي: قالپاق
246. ھۇششەرە: ئەقىللىق
247. چۇلۋۇر: يۈگەن
248. خاڭدۇق: سادىر پالۋاننىڭ لەقىمى
249. مۇھەييا: تەييار
250. پازىل: ئالىم،بىلىمدار
251. ئىسمەت: نومۇس، ئىپپەت، پاكلىق
252. زەرد: ئوت
253. غەنىم: دۈشمەن، تاۋ
254. جەبرۇبىداد: ھىچكىمگە ئەرز-داد قىلالماي نائىلاج قېلىش
255. ۋەلى: ئەۋلىيا
256. لەئىل: قىزىل ياقۇت
257. ھېسارى: قەلئە،ئىستىھكام
258. زەراپەت: ھۇشيارلىق
259. سەھبا: ۋىنو، قىزىل شاراب
260. مۇسەپپا: ساپ
261. ئەغيار: ئۆزگە، باشقا، يات
262. زىنھار: ھەرگىز
263. زىند: بىپەرۋا، بولۇمسىز
264. پارسا: يامان ئىشلاردىن ئۆزىنى ساقلىغۇچى
265. خۇم(خۇمرا): كوزا
266. بۇنيات: ئىشقا ئېشىش، ۋۇجۇتقا چىقىش
267. مەردۇم: ئەل، خەلق
268. ئىمراد: مەدەت، ياردەم
269. ناكەس: پەسكەش، ۋىجدانسىز
270. زوھۇر: پەيدا بولۇش، نامايەن بولۇش، كۆرۈنۈش
271. يوق ئىنتىھاسى: ئاخىرى يوق، تۈگەنچىسى يوق، پايانى يوق
272. سابىت: ئېغىشماس، مۇستەھكەم
273. تەۋق: بويۇنتۇرۇق
274. ھەرچەند: ھەرقانچە، كۈچىنىڭ بارىچە
275. مەلۇل: خاپا، غەمكىن
276. مەۋزۇن: ۋەزىنلىك، شېئىرىي
277. خىرارمەند: ئەقىللىق، دانا
278. ئەنداز: قېلىپ، شەكىل، مودىل
279. ئەھرەمەن: دىۋە
280. مۇرۇۋەت: رەھىمسىز، ئادەمگەرچىلىكى يوق
281. زەلىل: پېقىر، نامرات، ئاجىز
282. نىش: نەيزە، تىغ
283. دۇم: قۇيرۇق
284. مار: يىلان
285. كەرەم: ھىممەت
286. رىيا: ئىككى يۈزلىمە
287. لاش: ئۆلەرمەن
288. ھەزىل: چاقچاق
289. باتىنىڭ: ئىچكى دۇنيايىڭ
290. كەمەك: قەدىمقى ئىران شاھلىرىدىن جەمشىدنىڭ ھەييارى
291. بادى سابا: سۈبھى شامىلى، تاڭ شامىلى
292. تاپاخور: پەخىرلىنىش، پەخىرلەنمەك
293. كىرامەن كاتىبىن: پەرىشتىلەرنىڭ ئىسمى،ئۇلار ئادەمنىڭ ئىككى مۈرىسىدە تۇرۇپ بىرى ياخشىلىقنى، يەنە بىرى يامانلىقنى يازارمىش.
294. چەرخى كەيۋان: چاقتەك ئايلانغۇچى پەلەك
295. شىرى غەرران: قورامىغا يەتكەن شىر
296. بازۇ: بىلەك
297. ئەپلاك: پەلەك
298. ھەۋزىكەۋسەر: كەۋسەر كۆلى، شەربەت كۆلى
299. بەھرى ئۇممان: ئۇممان دەرياسى
300. پەلىد: ئىپلاس، نومۇسسىز
301. سەمەندەر: ۋولقانلارنىڭ ئىچىدە يۈرىدىغان ئوت چاشقىنى
302. شاقاۋەت: بەختسىزلىك
303. مەنھۇس: يوق قىلىنغان، نابۇت قىلىنغان، ئۆلتۈرۈلگەن
304. زاغۇ-زوغەن: قاغا-قوزغۇن
305. چەرخى بۇنياد: مەۋجۇت دۇنيا
306. ئەغيار: غەيرى
307. بىخى بۇنيادىن: بىخ ۋە يىلتىزى
308. مەزھەر: دەھشەتلىك سەت كۆرۈنۈش
309. قىرمىز: گۆزەل
310. بىتىمىز: تەمى ئېغىزدىن كەتمەيدىغان،تاتلىق

رەتلىگۈچى: ئەمەتجان مۇھەممەت ئەركزات

قارا ھىجران تورى
http://bbs.karahijran.com/read.php?tid=968
تارىخ تورى
https://www.uyghur-archive.com/tarix/logs_157228441.html

ئەۋەتىلگەن ۋاقىت: 2011-يىلى 8-ئاينىڭ 22-كۈنى