شارنىر

شارنىر: مېخانىكىلىق ئايلىنىش سىستېمىسىنىڭ تەپسىلاتلىرى

شارنىر (Hinge) رۇسچە «Шарнир» سۆزىدىن كەلگەن بولۇپ، ئىككى جىسىمنى بىر ئوق ئەتراپىدا ئايلىنىش ئىقتىدارى بىلەن تۇتاشتۇرىدىغان مېخانىكىلىق قۇرۇلما. شارنىر ئارقىلىق ئۇلانغان جىسىملار مەلۇم چەك ئىچىدە ئەركىن ئېچىلىپ-يېپىلالايدۇ ياكى ئايلىنالايدۇ. گىرە دەپمۇ ئاتىلىدىغان بۇ زاپچاس، مەھسۇلاتلارنىڭ ھەرىكەتچانلىقى ۋە ئەمەلىيلىكىنى زور دەرىجىدە ئاشۇرىدۇ.

 
ئۇيغۇرچە / Uyghurche : شارنىر
ئىنگىلىزچە / English : Hinge
تۈركچە / Türkçe : menteşe
خەنزۇچە / 汉语 : 铰链

1. شارنىرنىڭ ئاساسىي قۇرۇلمىسى

1.1 ياپراقچە

شارنىر ئادەتتە ئىككى ياكى ئۇنىڭدىن ئارتۇق ياپراقچىدىن تەركىب تاپىدۇ. ياپراقچىلار شارنىرنىڭ ئاساسىي تۇتاشتۇرۇش قىسمى بولۇپ، بىرى مۇقىم (Fixed Leaf)، يەنە بىرى ھەرىكەتچان (Movable Leaf) بولىدۇ. ياپراقچىلارنىڭ ماتېرىياللىرى:

• پولات: چىداملىقى يۇقىرى، ئۇزۇن مۇددەتلىك ئىشلىتىشكە ماس
• داتلاشماس پولات (Stainless Steel): چىرىشكە قارشى، نەم ۋە سىرتقى مۇھىتلاردا ئىشلىتىشكە ماس
• مىس (Brass): كۆرۈنۈشى چىرايلىق، چىرىشكە قارشى خۇسۇسىيىتى ياخشى
• ئاليۇمىن (Aluminum): يېنىك، داتلاشمايدۇ، تۈرلۈك رەڭلەردە ئىشلەپچىقىرىلىدۇ
• نىلون (Nylon): ئاۋازسىز، سۈركىلىشكە چىداملىق، يېنىك

1.2 چۈلۈك ئوقى (Pivot Pin/Hinge Pin)

ياپراقچىلارنى بىرلەشتۈرىدىغان سىلىندىرسىمان مېتال ئوق بولۇپ، ئايلىنىش مەركىزى ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ. چۈلۈك ئوقى ئادەتتە:

• پولات ياكى داتلاشماس پولاتتىن ياسىلىدۇ
• قاتتىقلىقى يۇقىرى بولىدۇ
• سىرتقى يۈزى سىلىقلانغان بولىدۇ
• تۇرغۇنلۇققا ئىگە بولىدۇ

1.3 ئوق كىيدۈرمىسى (Bushing)

ياپراقچە بىلەن چۈلۈك ئوقى ئارىسىغا قاچىلىنىدىغان سىلىق قىسىم. ئۇنىڭ ئاساسلىق رولى:

• سۈركىلىشنى ئازايتىش
• ئايلىنىش تەكشىلىكىنى ئاشۇرۇش
• شارنىرنىڭ ئىشلىتىلىش ئۆمرىنى ئۇزارتىش

ئوق كىيدۈرمىسى ئادەتتە مىس، نىلون، تېفلون (PTFE) ياكى باشقا سۈركىلىشكە چىداملىق ماتېرىياللاردىن ياسىلىدۇ.

2. شارنىرنىڭ ئاساسلىق تۈرلىرى

2.1 ئادەتتىكى شارنىر (Standard Hinge)

ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان شارنىر تۈرى بولۇپ، ئاساسلىق ئىشىك-دېرىزە، ئىشكاپ قاتارلىق سورۇنلاردا ئىشلىتىلىدۇ.

• تۈش شارنىر (Butt Hinge): ئىككى ياپراقچىلىق ئەڭ ئادەتتىكى شارنىر
• تۇخۇم شارنىر (Egg Hinge): تۇخۇم شەكىللىك، ئاساسەن بېزەش ئۈچۈن
• ھالقىلىق شارنىر (Strap Hinge): ئۇزۇن ياپراقچىلىق، ئېغىر ئىشىكلەر ئۈچۈن
• H شەكىللىك شارنىر (H Hinge): H ھەرپى شەكلىدە، كۈچلۈك ۋە چىداملىق

2.2 ئوققازان شارنىرى (Ball Bearing Hinge)

ياپراقچىلار ئارىسىغا شارىكلىق پودشىپنىك ئورۇنلاشتۇرۇلغان بولۇپ، ئېغىر يۈكلەرگە چىدايدۇ ۋە ئۇزۇن مۇددەت ئىشلىتىشكە ماس. ئالاھىدىلىكلىرى:

• سۈركىلىشى تۆۋەن
• يۈك كۆتۈرۈش ئىقتىدارى يۇقىرى
• ئاۋازسىز ھەرىكەت قىلىدۇ
• تىترەشكە چىدايدۇ

2.3 سۇيۇقلۇق بېسىملىق شارنىر (Hydraulic Hinge/Damper Hinge)

سۇيۇقلۇق بېسىم سىستېمىسى ئورنىتىلغان بولۇپ، جىسىمنىڭ ئاستا-ئاستا يېپىلىشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ. ئاساسلىق قىسىملىرى:

• ماي سىلىندىرى (Oil Cylinder)
• پورشېن (Piston)
• كىچىك ئېقىم تۆشۈكلىرى (Flow Control Valves)

بۇ شارنىرلار ئادەتتە:

• شاۋقۇنسىز ئىشىك يېپىش
• زەربە ئازايتىش
• بىخەتەرلىكنى ئاشۇرۇش
• ئۆزلۈكىدىن يېپىلىش ئىقتىدارى (Self-closing)

2.4 پۇرژىنىلىق شارنىر (Spring Hinge)

پۇرژىنا مېخانىزمى قاچىلانغان بولۇپ، جىسىمنىڭ ئاپتوماتىك يېپىلىشى ياكى مەلۇم بۇرچەكتە توختىشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ. ئاساسلىق تۈرلىرى:

• سىنگىل ئاكتىۋلىق (Single-Action Spring Hinge): بىر تەرەپكە ئاپتوماتىك قايتىدۇ
• قوش ئاكتىۋلىق (Double-Action Spring Hinge): ئىككى تەرەپكە ئاپتوماتىك قايتىدۇ
• توختاش بۇرچەكلىك (Positioning Spring Hinge): مەلۇم بۇرچەكلەردە توختايدۇ

2.5 يوشۇرۇن شارنىر (Concealed Hinge)

قۇراشتۇرۇلغاندىن كېيىن كۆرۈنمەيدىغان شارنىر تۈرى. يۇقىرى سۈپەتلىك مېبەللەردە كۆپ ئىشلىتىلىدۇ. ئەڭ مەشھۇر تۈرلىرى:

• كۇپ شارنىر (Cup Hinge): پىيالە شەكىللىك، ئوتتۇرا چوڭلۇقتىكى ئىشىكلەرگە ماس
• ئەزەرت شارنىر (Soss Hinge): پۈتۈنلەي يوشۇرۇن، يۇقىرى سۈپەتلىك
• پىۋوت شارنىر (Pivot Hinge): ئىشىك ياكى دېرىزە ئۈستى-ئاستىغا ئورنىتىلىدۇ

2.6 ئالاھىدە شارنىرلار (Special Hinges)

مەخسۇس ئىشلىتىش مۇھىتلىرىغا ماسلاشتۇرۇلغان شارنىرلار:

• يۇقىرى تېمپېراتۇرىغا چىداملىق شارنىر: 1000°C گە چىدايدىغان ئالاھىدە ماتېرىياللىق
• چىرىشكە چىداملىق شارنىر: دېڭىز بويى ياكى خىمىيەلىك مۇھىتلاردا قوللىنىش ئۈچۈن
• سۇ ئۆتمەس شارنىر : IP65 ياكى ئۇنىڭدىن يۇقىرى دەرىجىدىكى قوغداش دەرىجىسىگە ئىگە
• تېز ئېچىلغۇچى شارنىر : قورال ياكى ئەسۋابسىز تېز ئاجراتقىلى بولىدىغان

3. شارنىرنىڭ قوللىنىش ساھەلىرى

3.1 قۇرۇلۇش ساھەسى (Construction Industry)

قۇرۇلۇش ساھەسىدە شارنىر كەڭ قوللىنىلىدۇ، ئاساسەن:

• ئىشىك-دېرىزىلەر: ئۆي، بىنا، ئاپارتمېنت ئىشىك-دېرىزىلىرى
• بىخەتەرلىك قۇرۇلمىلىرى : ئوتتىن ساقلىنىش ئىشىكلىرى، بىخەتەرلىك تاقاقلىرى
• يول ئۈسكۈنىلىرى : قاپقاقلار، قاچىلار، چىقىش يوللىرى

تەلەپلىرى:

• يۇقىرى چىداملىقلىق
• ئۇزۇن مۇددەتلىك ئىشلىتىش ئۆمرى
• ئوت، ئوغرى، يامغۇر قاتارلىقلارغا چىداملىق
• ئېستېتىك كۆرۈنۈش

3.2 ماشىنىسازلىق ساھەسى

سانائەت ۋە ماشىنىسازلىق ساھەسىدە شارنىر تۆۋەندىكى سورۇنلاردا ئىشلىتىلىدۇ:

• ماتورلار ۋە ماشىنا قاپقاقلىرى
• سانائەت ئۈسكۈنىلىرى
• ئاپتوموبىل ئىشىكلىرى ۋە يۈك ساندۇقلىرى

تەلەپلىرى:

• يۇقىرى يۈك كۆتۈرۈش ئىقتىدارى
• تەۋرىنىش ۋە زەربىگە چىداملىق
• ئىشەنچلىك ۋە ئۇزۇن ئىشلىتىش ئۆمرى
• مۇناسىپ يېتىشتۈرۈش سىستېمىسى

3.3 ئېلېكترونلۇق ئېلېكتر سايمانلىرى ساھەسى (Electronics)

زامانىۋى ئېلېكترونلۇق مەھسۇلاتلاردا شارنىر مۇھىم رول ئوينايدۇ:

• يانفون ۋە پلانشەتلار (Mobile Phones and Tablets)
• لەپتوپلار كومپيۇتېرلار (Laptop Computers)
• تۈرلۈك ئېلېكترونلۇق ھىملەنگەن قۇتىلار(Electronic Enclosures)

تەلەپلىرى:

• ناھايىتى ئىنچىكە ئۆلچەم
• يېنىك ماتېرىيال
• ئېلېكتر ۋە ئىسسىقلىق ئۆتكۈزۈشچانلىق
• يۇقىرى سىكللىق ھەرىكەت قىلالايدىغان (100,000+ سىكل)

3.4 ئۆي جاھازلىرىنى بېزەش ساھەسى

ئۆي جاھازلىرى ۋە ئىچكى بېزەش ساھەسىدە شارنىر تۆۋەندىكى سورۇنلاردا كۆپ ئىشلىتىلىدۇ:

• ئىشكاپ ئىشىكلىرى
• ساندۇق قاپقاقلىرى
• ئاشخانا جاھازلىرى
• چۈشۈرمە ئۈستەللەر

تەلەپلىرى:

• كۆركەملىك ۋە چىرايلىق كۆرۈنۈش
• تەكشى ھەرىكەت
• ئاۋازسىز خىزمەت قىلىش
• ھەر خىل ئىقتىدارغا ئىگە بولۇش

4. شارنىر تاللاشتىكى مۇھىم ئامىللار

4.1 يۈك كۆتۈرۈش ئىقتىدارى

شارنىر تاللاشتا، ئۇنىڭ يۈك كۆتۈرۈش ئىقتىدارى ناھايىتى مۇھىم. توغرا شارنىر تاللاش ئۈچۈن:

• ئىشىك ياكى جىسىمنىڭ ئېغىرلىقىنى ھېساپلاڭ
• بىخەتەرلىك پاكتورىنى قوشۇڭ (ئادەتتە 1.5-2x)
• سىكللىق ھەرىكەت قېتىم سانىنى نەزەرگە ئېلىڭ

4.2 ئىشلىتىش مۇھىتى

شارنىر ئىشلىتىلىدىغان مۇھىت ئۇنىڭ ماتېرىيالى ۋە تۈرىنى بەلگىلەيدۇ:

• نەم مۇھىت: داتلاشماس پولات ياكى مىس
• يۇقىرى تېمپېراتۇرا: ئالاھىدە پولات قوتىشمىلىرى
• چىرىتقۇچ مۇھىت : مەخسۇس قوغدانغان ماتېرىياللار
• سىرتقى مۇھىت : ھاۋارايى تەسىرىگە چىداملىق شارنىرلار

4.3 ئېستېتىك تەلەپلەر

بەزى سورۇنلاردا، شارنىرنىڭ كۆرۈنۈشى ناھايىتى مۇھىم رول ئوينايدۇ:

• يوشۇرۇن شارنىرلار: ئەڭ كۆركەم
• ئوخشاش رەڭدىكى قاپلىما: ماسلىق
• بېزەكلىك شارنىرلار: ئالاھىدە لايىھەلەنگەن مۇھىتلار ئۈچۈن
• ياغاچ، مىس، قارا پولات: ئەنئەنىۋى ئۇسلۇب ئۈچۈن

4.4 ئالاھىدە ئىقتىدار تەلەپلىرى

ئوخشاش بولمىغان قوللىنىشلارغا ئاساسەن، شارنىرلار ئالاھىدە ئىقتىدارلارغا ئىگە بولۇشى كېرەك:

• ئۆزلۈكىدىن يېپىلىش: پۇرژىنىلىق ياكى ھىدرولىك شارنىرلار
• ئېچىش چەكلىمىسى: مەخسۇس توختىتىش مېخانىزمى
• كېڭەيتىلگەن ئېچىلىش : 180° ياكى 270° ئېچىلىش ئىقتىدارلىق
• ئاۋازسىز ھەرىكەت : سۇيۇقلۇق بېسىملىق ياكى تېفلون قاپلانغان

5. شارنىرلارنى ساقلاش ۋە مۇلازىمەت قىلىش

5.1 دائىملىق تەكشۈرۈش

شارنىرلارنىڭ ئىشەنچلىك خىزمەت قىلىشى ئۈچۈن ۋاقتى-ۋاقتىدا تەكشۈرۈش مۇھىم:

• بوشاپ كەتكەن-كەتمىگەنلىكىنى تەكشۈرۈش
• سۈركىلىپ داتلىشىش ئەھۋالىنى كۆزىتىش
• غىچىلداش ياكى باشقا نورمالسىز ئاۋازلارنى بايقاش

5.2 مايلاش

مۇۋاپىق مايلاش شارنىرنىڭ خىزمەت ئۆمرىنى ئۇزارتىدۇ:

• سىلىكون ياكى لىتىي مېيى قوللىنىش
• تازىلاشتىن كېيىن مايلاش
• ئارتۇق ماينى سۈرتىۋېتىش
• 3-6 ئايدا بىر قېتىم مايلاش

5.3 تازىلاش

مۇنتىزىم تازىلاش ئارقىلىق شارنىرنىڭ نورمال خىزمەت قىلىشىنى كاپالەتلەندۈرۈش:

• يۇمشاق چۈپۈرەك بىلەن چاڭ-توزاڭنى تازىلاش
• ئىسپىرت بىلەن چاپلىشىپ قالغان كىرلەرنى تازىلاش
• قۇرۇق ھالەتتە ساقلاش
• ئاشۇرۇپ پاكىزلىماسلىق

6. كەلگۈسىدىكى شارنىر تېخنولوگىيەسى

6.1 ئەقلىق شارنىرلار

زامانىۋى تېخنولوگىيە بىلەن بىرلەشكەن شارنىرلار:

• ئېچىلىش دەرىجىسىنى سېزىش ئىقتىدارى
• ئاپتوماتىك مۇقىملاشتۇرۇش
• ئەقلىق ئۆي سىستېمىسى بىلەن ماسلىشىش
• ئېنېرگىيە ھاسىللاش ئىقتىدارى

6.2 يېڭى ماتېرىياللار

شارنىر ياساشتا يېڭى ماتېرىياللار ئىشلىتىلىشكە باشلىدى:

• يۇقىرى ئاشلىق قوتىشمىلار (High-Alloy Composites)
• كاربون تالالار (Carbon Fiber)
• تىتان قوتىشمىلىرى (Titanium Alloys)
• ئايروسپېيس دەرىجىلىك ئاليۇمىن (Aerospace-Grade Aluminum)

7. خۇلاسە

شارنىر مېخانىكىلىق ئىنجىنېرىڭ ساھەسىدىكى ئاساسىي ھەم مۇھىم قۇرۇلما بولۇپ، ھەر خىل سانائەت ۋە كۈندىلىك تۇرمۇشىمىزدا كەڭ قوللىنىلىدۇ. شارنىرنىڭ ئوخشىمىغان تۈرلىرى ۋە ماتېرىياللىرى ھەر خىل ئىشلىتىش سورۇنلىرىغا ماسلاشتۇرۇلغان. توغرا شارنىر تاللاش ۋە مۇلازىمەت قىلىش مەھسۇلاتنىڭ ئىشەنچلىكلىكى ۋە خىزمەت ئۆمرىنى ئۇزارتىشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.

كەلگۈسىدە، شارنىر تېخنولوگىيەسى تېخىمۇ ئالغا ئىلگىرىلەپ، ئەقلىق سىستېمىلار، يېڭى ماتېرىياللار ۋە تېخىمۇ يۇقىرى ئىقتىدارلىق لايىھەلەر بىلەن بىرلىشىپ، تېخىمۇ كۆپ ساھەلەردە قوللىنىلىدىغان بولىدۇ.