ئۇيغۇر مەدەنىيىتى ۋە تارىخىدىكى «شاھزادە» ئۇقۇمى

ئۇيغۇر مەدەنىيىتى ۋە تارىخىدا «شاھزادە» ئۇقۇمى ناھايىتى مۇھىم ئورۇن تۇتىدۇ. بۇ سۆز پەقەت بىر ھاكىمىيەت مەنسىپىلا ئەمەس، بەلكى ئۇيغۇر ئەدەبىياتى، مەدەنىيىتى ۋە سىياسىي تارىخىدا چوڭقۇر مەنىگە ئىگە. ئۇيغۇرلار ئۇزۇن مۇددەتلىك تارىخىي جەريانىدا بۇ ئۇقۇمنى ئۆزىنىڭ مەدەنىيەت ھاياتىغا سىڭدۈرگەن ۋە ئۆزگىچە ئۇيغۇرچە مەنىلەر بىلەن بېيىتقان.

ئۇيغۇرچە / Uyghurche : شاھزادە
ئىنگىلىزچە / English : prince
تۈركچە / Türkçe : prens
خەنزۇچە / 汉语 : 王子

تارىخىي كۆز قاراشتىن «شاھزادە»

ئۇيغۇر تارىخىدا «شاھزادە» سۆزى پارسچە «شاھ» (پادىشاھ) ۋە «زادە» (پەرزەنت، بالا) سۆزلىرىدىن كەلگەن بولۇپ، ئەسلىدە «پادىشاھنىڭ ئوغلى» دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ. ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخىي ھۆكۈمرانلىق شەكلى قاراخانىيلار، ئىدىقۇت ئۇيغۇر خانلىقى ۋە باشقا ھاكىمىيەتلەردە «شاھزادە» ھاكىمىيەتنىڭ ۋارىسى سۈپىتىدە مۇھىم ئورۇنغا ئىگە ئىدى.

ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆز ئالدىغا دۆلەت قۇرغان ۋاقىتلىرىدا، شاھزادىلەر پەقەت خان جەمەتىدىن كېلىپ چىققان بولۇپلا قالماي، ئۇلار دۆلەت باشقۇرۇش، ھەربىي قوماندانلىق، ئىقتىسادىي تىجارەت، دىپلوماتىك ئالاقە قاتارلىق نۇرغۇن جەھەتلەردە مۇھىم مەسئۇلىيەتلەرنى ئۈستىگە ئالغان. شاھزادىلەرنىڭ تەربىيىسى ناھايىتى مۇھىم بولۇپ، خانلىقنىڭ كەلگۈسى تەقدىرى ئۇلارنىڭ قابىلىيىتى ۋە تەربىيىسىگە باغلىق ئىدى.

قاراخانىيلار دەۋرىدىكى شاھزادىلەر

قاراخانىيلار دەۋرىدە (840-1212) شاھزادىلەر دۆلەت ئىشلىرىدا مۇھىم رول ئوينىغان. ئۇلار:

• «تېگىن» ياكى «تېكىن» دەپمۇ ئاتالغان، بۇ ئاتالغۇ كۆكتۈرك ۋە ئۇيغۇر دەۋرىدىن قالغان بولۇپ، «شاھزادە» ياكى «ئالىي مەرتىۋىلىك ئوغۇل» دېگەن مەنىنى بىلدۈرەتتى
• دۆلەتنىڭ چوڭ ۋىلايەتلىرىنى باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى ئۈستىگە ئالغان، مەسىلەن «باراسغۇن تېگىن»، «تاراز تېگىن» قاتارلىق ئۇنۋانلار بىلەن ھەر قايسى مۇھىم شەھەرلەرنى ئىدارە قىلغان
• ھەربىي، ئىدارىي ۋە مەدەنىي ۋەزىپىلەرنى ئۆتىگەن، نۇرغۇن شاھزادىلەر ئالىم، شائىر ياكى دىنىي ئۆلىمالار بولۇپ يېتىشكەن
• خانلىق تەختىگە ۋارىسلىق قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە بولغان، لېكىن تەخت ۋارىسلىقى مەسىلىسى بەزىدە ئۇرۇش ۋە ماجىرالارنى كەلتۈرۈپ چىقارغان
• ئىسلام دىنى تارقالغاندىن كېيىن، شاھزادىلەرنىڭ تەربىيىسىدە دىنىي بىلىملەر، ئەرەب تىلى ۋە ئىسلام ھۆكۈملىرى مۇھىم ئورۇن تۇتقان
• كۆپ ھاللاردا دۆلەتنىڭ مەدەنىيەت ۋە پەن-تېخنىكا تەرەققىياتىنىڭ ھامىيلىرى بولغان، ئۆز ئوردىسىدا ئالىم ۋە سەنئەتكارلارنى قوللىغان

ئىدىقۇت ئۇيغۇر دۆلىتىدىكى شاھزادىلەر

ئىدىقۇت ئۇيغۇر دۆلىتىدە (850-1335) شاھزادىلەر ئىدىقۇتنىڭ (ھۆكۈمدارنىڭ) ئوغۇللىرى بولۇپ، ئۇلار:

• دۆلەت پائالىيەتلىرىدە ئالاھىدە ئىمتىيازلارغا ئىگە ئىدى، خاس كىيىم-كېچەك ۋە زىننەت بۇيۇملىرى، ئورۇنلاشتۇرۇش ۋە ساقچى قوغدىشى مۇئەييەن قائىدە-نىزامغا بويسۇندۇرۇلغان
• تىجارەت، مەدەنىيەت ۋە دىپلوماتىيە ئىشلىرىدا پائال رول ئوينىغان، يىپەك يولى تىجارىتىدە مۇھىم ۋاسىتىچى ۋە باشقۇرغۇچىلار بولغان
• بەزى ۋاقىتلاردا ۋىلايەت ھاكىملىرى سۈپىتىدە خىزمەت قىلغان، ئىچكى ۋە سىرتقى بىخەتەرلىك، تىجارەت يوللىرىنىڭ بىخەتەرلىكىنى قوغداش قاتارلىق مەسئۇلىيەتلەرنى ئۆتىگەن
• بۇددا، مانى ۋە كېيىنچە ئىسلام دىنى تەسىرىدە، دىنىي ۋە پەلسەپىۋى تەلىم-تەربىيە ئالغان
• پەن-مەدەنىيەت ۋە سەنئەت تەرەققىياتىغا تۆھپە قوشقان، بولۇپمۇ ئەدەبىيات، رەسسامچىلىق ۋە مەدەنىيەت ئالماشتۇرۇش جەھەتلەردە زور تىرىشچانلىق كۆرسەتكەن
• كۆپ خىل تىل ۋە مەدەنىيەتنى ئۆزلەشتۈرگەن، تۈركىي، خىتاي، تىبەت، سوغدى قاتارلىق تىللاردا سۆزلىيەلەيدىغان ۋە يازالايدىغان بولغان

ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدىكى «شاھزادە» ئوبرازى

ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا «شاھزادە» ئوبرازى بىر قانچە مۇھىم رول ئوينايدۇ. شاھزادىلەر ئەدەبىي ئەسەرلەردە كۆپىنچە ئىدېئال شەخسىيەت، ئەخلاق-پەزىلەت ۋە ھاكىمىيەت ئىدېئاللىرىنىڭ سىمۋولى سۈپىتىدە كۆرۈلىدۇ. ئەسەرلەردىكى شاھزادىلەر بەزىدە تارىخىي شەخسلەرگە ئاساسلانغان بولسا، بەزىدە پۈتۈنلەي خىيالىي ئوبرازلاردۇر.

داستانلار ۋە چۆچەكلەردىكى شاھزادىلەر

ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى ۋە داستانلىرىدا شاھزادىلەر كۆپ ئۇچرايدۇ:

• «شاھزادە ۋە تىلەمچى» (ھېكمەتلىك چۆچەك) – بۇ چۆچەكتە شاھزادە ئۆز كىملىكىنى يوشۇرۇپ تىلەمچى قىياپىتىدە خەلقنىڭ ئەمەلىي ھاياتىنى تونۇيدۇ ۋە ھەقىقىي ئەدالەتنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى ئۆگىنىدۇ. بۇ ئارقىلىق ئۇيغۇر چۆچەكلىرىدە «خەلق ئىچىگە بېرىش» ئىدىيىسى ئىپادىلەنگەن.
• «قەمەر شاھزادە» (رومانتىك داستان) – بۇ داستاندا شاھزادە مۇھەببەت يولىدا نۇرغۇن قىيىنچىلىقلارغا بەرداشلىق بېرىدۇ، مەھبۇبىسىنى ئىزدەپ يىراق سەپەرلەرگە چىقىدۇ. داستاندا شاھزادىنىڭ ۋاپادارلىق، سەۋر-تاقەت ۋە قۇربان بېرىش روھى مەدھىيىلەنگەن.
• «مەلىكە ۋە شاھزادە» (مۇھەببەت چۆچىكى) – بۇ چۆچەكتە شاھزادە بىلەن مەلىكە ئارىسىدىكى سوغۇق مۇناسىۋەت كېيىنچە ھەقىقىي مۇھەببەتكە ئايلىنىدۇ. چۆچەكتە تەكەببۇرلۇق، مەنمەنلىك ۋە ئۆزبىلەرمەنلىكنىڭ دەرىجىدىن تاشقىرى زىيىنى توغرىسىدا ھېكمەتلىك سەۋاق بېرىلىدۇ.
• «ئالتۇن قۇش ۋە شاھزادە» – بۇ چۆچەكتە شاھزادە ئالتۇن قۇشنى ئىزلەش سەپىرىدە ساداقەتلىك دوست تېپىۋالىدۇ. بۇ چۆچەك ئارقىلىق دوستلۇق، ساداقەت ۋە مەردلىك قىممەت قاراشلىرى تەكىتلەنگەن.

بۇ ئەسەرلەردە شاھزادىلەر ئادەتتە:

• ئادالەت، باتۇرلۇق ۋە سېخىيلىق بىلەن تەسۋىرلىنىدۇ، تەكەببۇر مەنسەپدارلار ياكى خىيانەتكار ۋەزىرلەرگە قارشى ئادالەت ئۈچۈن كۆرەش قىلىدۇ
• قىيىنچىلىقنى يېڭىپ، ئەقىل-پاراسەت بىلەن ھەرىكەت قىلىدۇ، ئۆكتەملىك قىلماي، ئەقلىنى ئىشلىتىپ دۈشمەن ياكى تەبىئىي ئاپەتلەردىن قۇتۇلىدۇ
• كۆپىنچە ھالدا ئاددىي خەلق بىلەن ئارىلىشىپ، ئۇلارنىڭ دەردىنى چۈشىنىدۇ، بەزىدە ئادەتتىكى ئادەم قىياپىتىدە خەلق ئارىسىغا كىرىپ، ئۇلارنىڭ تۇرمۇشى ۋە ئېھتىياجلىرىنى چۈشىنىدۇ
• ئاخىرىدا توغرا يولنى تاللاپ، ئادىل ھۆكۈمدار بولىدۇ، خەلقنىڭ دەردىنى چۈشىنىدىغان، ئەلنىڭ بەخت-سائادىتى ئۈچۈن خىزمەت قىلىدىغان ياخشى پادىشاھ بولۇپ يېتىشىدۇ

• مەدەنىيەت ۋە ئىجتىمائىي ھاياتتىكى «شاھزادە» ئۇقۇمى

ئۇيغۇر مەدەنىيىتىدە «شاھزادە» ئۇقۇمى كۈندىلىك تۇرمۇش، مۇراسىم ۋە ئىجتىمائىي ئالاقىلەردە ئىنتايىن ئەھمىيەتلىك ئورۇن تۇتىدۇ. بۇ ئۇقۇم مەلۇم مەنىدە ئۇيغۇر جەمئىيىتىدىكى ئىدېئال يىگىت، ياخشى ئەر ۋە ئىمتىيازلىق شەخس ئىدىيەسى بىلەن زىچ باغلانغان.

تويلار ۋە مۇراسىملاردا

ئۇيغۇر مەدەنىيىتىدە، بولۇپمۇ توي مۇراسىملىرىدا:

• توي قىلغان يىگىت «توي شاھزادىسى» دەپ ئاتىلىشى مۇمكىن، بۇ كۈنى ئۇ پۈتۈن مۇراسىمنىڭ مەركىزى بولىدۇ ۋە ئالاھىدە قەدىر-قىممەتكە ئىگە بولىدۇ
• توي كۈنى يىگىت ھەقىقىي شاھزادىدەك تاج-تەخت بىلەن بېزىلىدۇ، ئالىي دەرىجىلىك ھەشەمەتلىك كىيىم-كېچەك كىيدۈرۈلىدۇ، مەخسۇس ئۈستەل-ئورۇندۇقتا ئولتۇرغۇزۇلىدۇ
• بۇ كۈندە يىگىت ئۆزىنىڭ «پادىشاھلىق» كۈنى دەپ قارىلىدۇ، نۇرغۇن ئەنئەنىۋى ئادەتلەر، مەسىلەن يىگىتنىڭ ئېھتىراملىنىشى، مۇباركلىنىشى، دۇئا-تىلەكلەر ئوقۇلۇشى قاتارلىقلار ئۆتكۈزۈلىدۇ
• توي پائالىيىتى جەريانىدا «شاھزادە ئويۇنى» ئۆتكۈزۈلۈشى مۇمكىن، بۇ ئويۇندا يىگىت ئادالەتلىك شاھزادە سۈپىتىدە تۈرلۈك ئىمتىھانلارنى بېرىپ، ئۆزىنىڭ لاياقەتلىكىنى ئىسپاتلايدۇ
• توي سوۋغىلىرى، مەسىلەن «شاھزادە چاپىنى» ياكى «شاھزادە بەلبېغى» قاتارلىق مەخسۇس سوۋغىلار بېرىلىدۇ

كۈندىلىك تىلدا

ئۇيغۇر تىلىدا «شاھزادە» سۆزىنىڭ كۈندىلىك ئىشلىتىلىشى:

• ئاتا-ئانىلار ئوغۇل بالىلىرىنى ئەركىلىتىپ «شاھزادەم» دەپ چاقىرىدۇ، بۇ سۆز پەرزەنتنىڭ ئالاھىدە قەدىر-قىممىتىنى، مۇھەببەتلىك ۋە مۇھىم ئورۇنغا ئىگە ئىكەنلىكىنى تەكىتلەيدۇ
• قابىلىيەتلىك، كېلىشكەن يىگىتلەرنى «شاھزادىدەك يىگىت» دەپ ماختاش، بۇنداق ماختاش ئارقىلىق يىگىتنىڭ ئىپادىسى، ئەخلاق-پەزىلىتى ۋە خىسلەتلىرىنىڭ ئالاھىدە يۇقىرى ئىكەنلىكى تەكىتلىنىدۇ
• ئىپتىخارلىق بىلىم يۇرتلارغا ئوقۇشقا كىرگەن ياشلارنى «بىلىم شاھزادىسى» دەپ سۈپەتلەش، بۇ ئىبارە ئارقىلىق ياشلارنىڭ ئوقۇش-ئۆگىنىشتىكى ئۇتۇقلىرى ۋە كەلگۈسىدىكى يۇقىرى ئۈمىدلەر ئىپادىلىنىدۇ
• «ئۇيقۇدىكى شاھزادە» – بۇ ئىبارە كۈچ-قۇۋۋىتى، قابىلىيىتى ۋە تالانتى بولغان، لېكىن تېخى ئۇنى جارىي قىلدۇرۇپ بولمىغان شەخسلەرنى تەسۋىرلەشتە ئىشلىتىلىدۇ
• «شاھزادە قىلىق» – بۇ سۆز ھۆرمەت-ئېھتىرام، مەرتلىك ۋە يۇقىرى پەزىلەتلىك ھەرىكەتلەرنى تەسۋىرلەشتە ئىشلىتىلىدۇ

ئىجتىمائىي ئالاقىلەردە

ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە «شاھزادە» ئۇقۇمى ئىجتىمائىي ئالاقىلەردىمۇ ئەكس ئېتىدۇ:

• بەزى مەخسۇس پائالىيەتلەردە «شاھزادە تاللاش» مۇسابىقىسى ئۆتكۈزۈلۈشى مۇمكىن، بۇ مۇسابىقىدە يىگىتلەر تۈرلۈك ماھارەت، ئىقتىدار ۋە ئەخلاق-پەزىلەت جەھەتتىن سىنىلىدۇ
• «شاھزادىدەك مۇئامىلە» – بۇ ئىبارە ئالاھىدە ياخشى، ھۆرمەتلىك ۋە ئاكتىپ مۇئامىلە قىلىشنى كۆرسىتىدۇ
• «شاھزادىچە قوبۇل قىلىش» – بۇ ئىبارە مېھماندوستلۇق ۋە سېخىيلىق بىلەن مېھمان كۈتۈشنى تەسۋىرلەشتە ئىشلىتىلىدۇ
  

  تەربىيە ۋە ئېتىقادتىكى «شاھزادە» ئۇقۇمى

  ئۇيغۇر مەدەنىيىتىدە بالىلارنى تەربىيىلەشتە «شاھزادە» ئۇقۇمىنىڭ تەسىرى ناھايىتى چوڭقۇر ۋە كۆپ قىرلىق. بۇ ئۇقۇم بالىلارنىڭ شەخسىيەت شەكىللىنىشى، ئەخلاق-پەزىلەت ۋە ئىجتىمائىي مەسئۇلىيەت تۇيغۇسىنىڭ يېتىلدۈرۈلۈشىدە مۇھىم رول ئوينايدۇ:

  • ئوغۇل بالىلارنى جەسۇر، ئەدەپلىك ۋە ئادىل بولۇشقا رىغبەتلەندۈرۈش: ئاتا-ئانىلار پەرزەنتلىرىگە «سەن شاھزادىدەك باتۇر بولۇشۇڭ كېرەك»، «شاھزادىدەك ئەدەپلىك بول» دېگەندەك سۆزلەرنى ئىشلىتىپ، ئۇلارنىڭ ئەخلاق-پەزىلىتىنى ئۆستۈرۈشكە تىرىشىدۇ
  • تەڭتۇشلارغا «شاھزادىدەك» مۇئامىلە قىلىشنى ئۆگىتىش: ئوغۇل بالىلار كىچىكىدىن تارتىپ باشقىلارغا مەرد، ئالىيجاناب، ھۆرمەتلىك مۇئامىلە قىلىشنى ئۆگىنىدۇ. ئاتا-ئانىلار «شاھزادىلەر مۇنداق قىلمايدۇ» دېگەندەك ئىبارىلەر ئارقىلىق بالىلارنىڭ ناچار قىلىقلىرىنى تۈزىتىشكە ياردەم بېرىدۇ
  • مەسئۇلىيەتچانلىق ۋە باشقىلارغا غەمخورلۇق قىلىش قىممەت قاراشلىرىنى سىڭدۈرۈش: «شاھزادە» ئۇقۇمى ھەقىقىي ھۆكۈمدارلىق ۋارىسى بولۇشنىڭ مەسئۇلىيىتى ۋە مەجبۇرىيىتىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئاتا-ئانىلار پەرزەنتلىرىنى «سەن شاھزادە بولغاندىكىن، خەلقىڭنى ئويلىشىڭ كېرەك» دېگەندەك ئىدىيەلەر بىلەن تەربىيىلەيدۇ
  • ئالىي مەقسەت ۋە غايە بېكىتىشكە ئىلھام بېرىش: «شاھزادە» ئۇقۇمى بالىلارنى چوڭ غايە ۋە مەقسەتلەرنى بېكىتىشكە، ئالىي ھۆكۈمدار بولۇشنى كۆزلەشكە ئىلھاملاندۇرىدۇ. «سەن ھامان بىر كۈنى شاھزادىدەك ئادەملەرنى باشقۇرىسەن» دېگەندەك پىكىرلەر ئوغۇل بالىلارنىڭ ئۆز-ئۆزىگە بولغان ئىشەنچىسىنى ئاشۇرىدۇ
  • شەخسىي تازىلىق ۋە گۈزەللىككە ئەھمىيەت بېرىشنى ئاشۇرۇش: «شاھزادىلەر ھەمىشە پاكىز، رەتلىك ۋە كېلىشكەن بولىدۇ» دېگەن تەربىيە ئارقىلىق بالىلارنىڭ شەخسىي تازىلىق ۋە تاشقى كۆرۈنۈشىگە كۆڭۈل بۆلۈش ئادىتى شەكىللەندۈرۈلىدۇ

  دىنىي ۋە ئەنئەنىۋى ئەسەرلەردىكى «شاھزادە»

  ئۇيغۇر دىنىي ۋە ئەنئەنىۋى ئەسەرلىرىدە «شاھزادە» ئۇقۇمى مۇھىم ئورۇن تۇتىدۇ:

  • ئىسلامىي قىسسە ۋە رىۋايەتلەردە پەيغەمبەرلەرنىڭ ئوغۇللىرى ياكى مۇھىم دىنىي شەخسلەرنىڭ بالىلىرى كۆپىنچە «شاھزادە» سۈپىتىدە تەسۋىرلىنىدۇ، بۇنداق ئەسەرلەردە شاھزادىلەر دىنىي ئەخلاق-پەزىلەت ۋە ئىمان-ئېتىقادنىڭ ئۈلگىسى قىلىپ كۆرسىتىلىدۇ
  • «قۇتادغۇ بىلىك» قاتارلىق كلاسسىك ئەسەرلەردە شاھزادىلەرنىڭ تەربىيىسى، قانداق ئادىل ھۆكۈمدار بولۇش ۋە خەلق بىلەن قانداق مۇناسىۋەت قۇرۇش ھەققىدە كۆپلىگەن پەند-نەسىھەتلەر بار
  • «يۈسۈپ خاس ھاجىپ»نىڭ ئەسەرلىرىدە شاھزادىلەرنىڭ ھۆكۈمرانلىق ۋە ئۇنىڭ مەسئۇلىيەتلىرى توغرىسىدا چوڭقۇر پەلسەپىۋى چۈشەنچىلەر بېرىلگەن
  • «ئەخلاق كىتابلىرى» ۋە «شاھزادىلەر تەلىمى» قاتارلىق ئەسەرلەردە شاھزادىلەرنىڭ تەربىيىسى، ئەخلاق-پەزىلىتى ۋە باشقۇرۇش ئۇسۇللىرى تەپسىلىي بايان قىلىنغان

  زامانىۋىي تەربىيە ئۇسۇلى سۈپىتىدە

  ھازىرقى زامان ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە «شاھزادە» ئۇقۇمى زامانىۋىي تەربىيە ئۇسۇلى سۈپىتىدە قوللىنىلماقتا:

  • بەزى شەخسىي بالىلار باغچىسى ۋە باشلانغۇچ مەكتەپلەردە «كىچىك شاھزادىلەر» تەربىيە پروگراممىلىرى ئوغۇل بالىلارنىڭ يېتەكچىلىك قابىلىيىتى، ئىجتىمائىي مەسئۇلىيەت تۇيغۇسى ۋە ئەخلاق-پەزىلىتىنى يېتىلدۈرۈشنى مەقسەت قىلىدۇ
  • «شاھزادىلەر يېتەكچىلىك لاگېرى» قاتارلىق پائالىيەتلەردە ياشلارغا ئۆز-ئۆزىنى باشقۇرۇش، يېتەكچىلىك ۋە مۇناسىۋەت قۇرۇش قاتارلىق ماھارەتلەر ئۆگىتىلىدۇ
  • ئاتا-ئانىلارغا قارىتىلغان «شاھزادىلەرنى تەربىيىلەش» كىتابلىرى ۋە سېمىنارلىرى ئوغۇل بالىلارنى تەربىيىلەشتە ئىلمىي ۋە ئەنئەنىۋى ئۇسۇللارنى بىرلەشتۈرۈشنى تەشەببۇس قىلىدۇ

  زامانىۋىي ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە «شاھزادە» ئۇقۇمى

  ھازىرقى زامان ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە «شاھزادە» ئۇقۇمى مۇرەككەپ ۋە كۆپ يۆلىنىشلىق مەنىگە ئىگە. بۇ ئۇقۇم ئەنئەنىۋى مەنىسىنى ساقلاپ قېلىش بىلەن بىرگە، زامانىۋىي ئېلېمېنتلار بىلەن بېيىپ، يېڭى مەنىلەرنى ئۆزىگە سىڭدۈرمەكتە.

  سودا-تىجارەت ۋە ماركىلاشتۇرۇش

  • كۆپلىگەن سودا ماركىلىرى ۋە مەھسۇلاتلارنىڭ نامى («شاھزادە كىيىم-كېچەك», «شاھزادە رېستورانى», «شاھزادە سودا سارىيى»)، بۇ ماركىلار «يۇقىرى سۈپەت», «ئالىي دەرىجە» ۋە «ئىمتىيازلىق» دېگەن مەنىلەرنى ئەكس ئەتتۈرىدۇ
  • «شاھزادە» ناملىق مەھسۇلاتلار، مەسىلەن ئەر-ئايال ئەتىرلىرى، ساقال-بۇرۇت ئەسۋابلىرى، ئەرلەر كىيىم-كېچەكلىرى قاتارلىقلار «ئالىي سۈپەت» ۋە «ئالاھىدە ئىمتىيازلىق» دېگەن تۇيغۇنى بېرىدۇ
  • تويلاردا «شاھزادە خىزمەت پاكېتى» – بۇ پاكېتنى تاللىغان توي قىلغۇچىلار توي كۈنى ناھايىتى ھەشەمەتلىك مۇئامىلىگە ئېرىشىدۇ، مەسىلەن لىموزىن ماشىنا بىلەن ئېلىپ كېلىش-ئېلىپ بېرىش، مەخسۇس شاھزادىلىك تاجى، خاس مۇراسىم قاتارلىقلار

  سەنئەت ۋە مېدىيا

  • سەنئەت ۋە كىنو ئەسەرلىرىدە زامانىۋىي شاھزادە ئوبرازلىرى كۆپ ئۇچرايدۇ. زامانىۋىي فىلىملەردە شاھزادە ئوبرازى تەۋرەنمەس ئادالەت تۇيغۇسى، يۇقىرى ئەخلاق-پەزىلەت ۋە خەلقپەرۋەرلىك بىلەن بېزەلگەن
  • تېلېۋىزىيە پروگراممىلىرىدا «شاھزادە ئىزلەش» مۇسابىقىلىرى – بۇ پروگراممىلاردا ئەر قاتناشقۇچىلار تۈرلۈك ماھارەت ۋە ئەخلاق-پەزىلەت جەھەتتە سىنىلىپ، ئەڭ ئاخىرىدا «شاھزادە» ئۇنۋانىغا ئېرىشىدۇ
  • ئۇيغۇر پوپ مۇزىكىسى ۋە ناخشىلىرىدا «شاھزادە» ئوبرازلىرى – نۇرغۇن ناخشىلاردا ئىدېئال ياكى رومانتىك يىگىت «شاھزادە» دەپ سۈپەتلىنىدۇ، مەسىلەن «مېنىڭ شاھزادەم»، «يۈرەك شاھزادىسى» قاتارلىق ناخشىلار

  ئىجتىمائىي قاراش ۋە ئەخلاق

  • ئۇتۇق قازانغان ياشلارنى ماختاش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدىغان ئاتالغۇ – مەسىلەن، «تىببىيات شاھزادىسى» (ئۇتۇقلۇق دوختۇر), «سەھنە شاھزادىسى» (ئاتاقلىق ئارتىس), «تېنىس شاھزادىسى» (ئۇتۇقلۇق تېنىسچى) قاتارلىق ئاتالغۇلار مۇۋەپپەقىيەتلىك شەخسلەرنى تەرىپلەشتە ئىشلىتىلىدۇ
  • زامانىۋىي ئېتىقاد ۋە قىممەت قاراش سۈپىتىدە «شاھزادىلىك روھى» – بۇ ئىبارە ئادەتتە مەسئۇلىيەتچانلىق، ساداقەت، جاسارەت ۋە باشقىلارغا غەمخورلۇق قىلىش قاتارلىق ئىجابىي پەزىلەتلەرنى تەكىتلەشتە ئىشلىتىلىدۇ
  • كىشىلىك قىممەت ۋە كىملىك ئىدىيەسىدە «ھەر بىر ئادەم ئۆز ھاياتىنىڭ شاھزادىسى» دېگەن قاراش – بۇ قاراش ھەر بىر ئىنساننىڭ ئۆز تەقدىرىنى بەلگىلەش، ئۆز ھاياتىنى باشقۇرۇش ۋە ياخشى قارارلارنى قوبۇل قىلىش مەسئۇلىيىتى ۋە ھوقۇقىنى تەكىتلەيدۇ

  ياشلار مەدەنىيىتى ۋە تەسىرى

  • زامانىۋىي ئۇيغۇر ياشلار مەدەنىيىتىدە «شاھزادىلىك ھاياتى» – بۇ ئىبارە كۆپىنچە ھالدا يۇقىرى سۈپەتلىك، راھەت-پاراغەت، ئىمتىيازلىق تۇرمۇش ئۇسلۇبىنى ئىپادىلەيدۇ
  • زامانىۋىي شاھزادە قىياپىتى ۋە ئۇسلۇبى – ياشلار ئارىسىدا ئالاھىدە كىيىنىش، ئۆزىگە قاراش ۋە مۇئامىلە قىلىش ئۇسلۇبى «شاھزادىلىك ئۇسلۇبى» دەپ ئاتىلىدۇ

  كەلگۈسىگە تەسىرى

  ئۇيغۇر مەدەنىيىتىدىكى «شاھزادە» ئۇقۇمى كەلگۈسىدە تېخىمۇ تەرەققىي قىلىش ۋە يېڭىلىنىش ئېھتىماللىقىغا ئىگە:

  • زامانىۋىي لىدېرلىق ۋە يېتەكچىلىك ئىدىيەسى بىلەن «شاھزادە» ئۇقۇمىنىڭ بىرلىشىشى – كەلگۈسىدە شاھزادىلىك روھى ۋە زامانىۋىي باشقۇرۇش ئىلمى بىرلەشتۈرۈلۈپ، يېڭى نەسىل يېتەكچىلەر تەربىيىلىنىشى مۇمكىن
  • گلوبال مەدەنىيەت تەسىرىدە «شاھزادە» ئۇقۇمىنىڭ يېڭى مەنىلەر بىلەن بېيىشى – ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنىڭ باشقا مەدەنىيەتلەر بىلەن ئۆز ئارا تەسىر كۆرسىتىشى نەتىجىسىدە، شاھزادە ئۇقۇمى تېخىمۇ كەڭ ۋە چوڭقۇر مەنىگە ئىگە بولۇشى مۇمكىن
  • دىجىتال دەۋردىكى «شاھزادە» – كەلگۈسىدە «دىجىتال شاھزادە» ياكى «ئېلېكترونلۇق شاھزادە» ئۇقۇمى شەكىللىنىپ، يېڭى تېخنولوگىيە ۋە ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا مۇۋەپپەقىيەت قازانغانلار مۇشۇنداق ئاتالغۇلار بىلەن ئاتىلىشى مۇمكىن

  يىغىنچاقلىغاندا, ئۇيغۇر مەدەنىيىتىدىكى «شاھزادە» ئۇقۇمى تارىخىي ھاكىمىيەت مەنسىپىدىن باشلاپ، كۈندىلىك تۇرمۇشتىكى ئىبارىگىچە، ئەدەبىياتتىكى ئوبرازدىن زامانىۋىي ماركىلاشتۇرۇش ۋاسىتىسىگىچە كەڭ دائىرىدە قوللىنىلىدىغان، مۇرەككەپ ۋە كۆپ قىرلىق ئۇقۇمدۇر. بۇ ئۇقۇم ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنىڭ تەرەققىياتى ۋە ئۆزگىرىشى بىلەن بىللە تەدرىجىي تەرەققىي قىلماقتا ۋە يېڭى مەنىلەر بىلەن بېيىماقتا.