كاۋا ( ئىلمىي نامى:Cucurbita moschata ياكى Cucurbita pepo ) قاپاق ئائىلىسىدىكى بىر خىل ئۆسۈملۈك بولۇپ، ئەسلىي ماكانى شىمالىي ئامېرىكا قىتەسى، ھازىر دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا كەڭ كۆلەمدە تېرىلىۋاتىدۇ. كاۋا كۆپ خىل شەكلى، رەڭگى ۋە ئىشلىتىلىشى بىلەن ئالقىشقا ئېرىشكەن، كۆپ ئۇچرايدىغان سورتلىرىدىن قىزغۇچ سېرىق، سېرىق ياكى يېشىل رەڭلىك پوستى بار، مېۋە ئېتى يۇمشاق، ئوچۇق قىزغۇچ سېرىق رەڭدە بولىدۇ.
ئوزۇقلۇق قىممىتى
كاۋىنىڭ تەركىبىدە كۆپ خىل ئوزۇقلۇق تەركىبلەر بار، بولۇپمۇ ۋىتامىن A ( β – كاروتىندىن كەلگەن )، ۋىتامىن C، ۋىتامىن E، كالىي ۋە تاماق تالاسى بار. ئۇنىڭ ئىسسىقلىق مىقدارى تۆۋەن، ئوزۇقلۇق قىممىتى يۇقىرى بولۇشتەك ئالاھىدىلىكى ئۇنى بىر خىل ساغلام يېمەكلىك ماتېرىيالىغا ئايلاندۇرۇپ، كۆرۈش قۇۋۋىتىنىڭ ساغلاملىقىنى قوغداشقا، ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنى كۈچەيتىشكە ۋە ئۈچەي يولىنىڭ ساغلاملىقىنى ئىلگىرى سۈرۈشكە ياردەم بېرىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، كاۋا تەركىبىدىكى ئوكسىدلىنىشقا قارشى ماددىلار يۈرەك قان تومۇر ساغلاملىقىغىمۇ پايدىلىق.
ئىشلىتىش ئورنى
كاۋىنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنى ئىنتايىن كەڭ. ئۇنى كۆكتات ئورنىدا ئىستېمال قىلغاندىن باشقا، يەنە كاۋا شورپىسى، كاۋا قوتۇرمىچى، كاۋا تۈرمىلى قاتارلىق ھەر خىل مەززىلىك تائاملارنى ياسىغىلى بولىدۇ. كاۋا ئۇرۇقىمۇ بىر خىل ئوزۇقلۇق قىممىتى بار ئۇششاق يېمەكلىك بولۇپ، تەركىبىدە ساغلام ماي، ماگنىي ۋە سىنك بار. كاۋا غەربنىڭ بايراملىرى مەسىلەن پەرىشتىلەر بايرىمى ۋە مىننەتدارلىق بايرىمىدىمۇ مۇھىم رول ئوينايدۇ، كاۋا پانۇسى ( Jack-o‹-lantern ) پەرىشتىلەر بايرىمىنىڭ سىمۋولىنىڭ بىرى.
دورىلىق قىممىتى
ئەنئەنىۋى تېبابەتچىلىكتە كاۋا ئۈچەينى سىلىقلاپ تەرەتنى راۋانلاشتۇرۇش، زەھەرنى ھەيدەش ۋە ئاشقازان – ئۈچەينى تەڭشەش ئۈنۈمىگە ئىگە دەپ قارىلىدۇ. كاۋا ئۇرۇقى مېيى دائىم مەزى بېزى ساغلاملىقىنى ياخشىلاش ۋە دوۋساق مەسىلىسىنى پەسەيتىشكە ئىشلىتىلىدۇ. كاۋىنىڭ يۇقىرى تالالىق ئالاھىدىلىكى قان شېكىرىنى تەڭشەشكە پايدىلىق بولۇپ، دىيابېت كېسىلى بىمارلىرىغىمۇ يوشۇرۇن پايدىسى بار.
كاۋا تەبىئىتى ئىسسىق بولۇپ، ئۇنىڭ ئوزۇقلۇق قىممىتى ناھايىتى يۇقىرى، تەركىبىدە مول تاماق تالاسى بولۇپلا قالماستىن، يەنە ئاشقازان-ئۈچەينىڭ لۆمۈلدىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ. يەنە مېۋە يېلىمى بار بولۇپ، ئاشقازان، ئۈچەي شىللىق پەردىسىنى قوغداپ، ئاچچىق يېمەكلىكلەرنىڭ غىدىقلىشىنى ئازايتىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، كاۋىنى دائىم يەپ بەرسە، ئىممۇنىتېت كۈچىنى ئاشۇرۇپ، راكنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ. كاۋىنىڭ يېيىش ئۇسۇلى كۆپ خىل بولۇپ، ئۇماچ قايناتسىمۇ، شورپا قايناتسىمۇ، دۈملەپ پىشۇرسىمۇ بولىدۇ.
ئومۇمىي جەھەتتىن ئېيتقاندا، كاۋا ئوزۇقلۇق تەركىبى مول، ئىشلىتىلىش دائىرىسى كەڭ يېمەكلىك بولۇپ، ھازىرقى زامان يېمەك – ئىچمىكى ۋە ئەنئەنىۋى مەدەنىيىتىدە مۇھىم ئورۇندا تۇرىدۇ.
ئۇيغۇرچە / Uyghurche : | كاۋا |
ئىنگىلىزچە / English : | Pumpkin |
تۈركچە / Türkçe : | Kabak |
خەنزۇچە / 汉语 : | 南瓜 |