ق

"قاراۋۇل" – بۇ سۆز قۇلىقىمىزغا ئاڭلانغاندا، كۆز ئالدىمىزدا ئۆتكۈر نەزەرلىك، قورقماس ۋە سادىق بىر شەخسنىڭ ئوبرازى نامايان بولىدۇ. ئۇ بەلكىم قەدىمكى قەلئەنىڭ مۇنارىدا تۇرغان پالۋان، چېگرادىكى سەپداش، ياكى بۈگۈنكى زاماننىڭ بىخەتەرلىك خادىمى بولۇشى مۇمكىن. "قاراۋۇل" سۆزى ئاددىي بىر كەسىپ نامى بولۇپلا قالماي، ئۇنىڭ ئارقىسىغا مەسئۇلىيەت، بۇرچ، ساداقەت ۋە قوغداش قاتارلىق چوڭقۇر مەنىلەر يوشۇرۇنغان. بۇ ماقالىدە بىز "قاراۋۇل" سۆزىنىڭ مەنىسى، كېلىپ چىقىشى، تارىخىي ئەھمىيىتى ۋە ئۇنىڭ جەمئىيەتتىكى كۆپ خىل رولى ئۈستىدە توختىلىمىز.

قاسراق دېگەن نېمە؟ بېلىق، يىلان ۋە باشقا ھايۋانلاردىكى قاسراقلارنىڭ رولى، تۈرلىرى ۋە سىرلىرىنى بۇ ماقالىدىن تەپسىلىي ئۆگىنىۋېلىڭ. قاسراقنىڭ تەبىئەتتىكى ئورنى ۋە ئەھمىيىتىنى چوڭقۇر چۈشىنىڭ.

قولياغلىق (Qolyaghliq) ئۇيغۇرلارنىڭ ئەنئەنىۋى قول ھۈنەر-سەنئەت بۇيۇملىرىنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇ ئادەتتە يىپەك ياكى پاختىدىن تىكىلگەن، ئۈستىگە ھەر خىل نەقىشلەر كەشتىلەنگەن كىچىك، تۆت چاسا رومالدۇر. «قول» ۋە «ياغلىق» دېگەن ئىككى سۆزنىڭ بىرىكىشىدىن ياسالغان بولۇپ، «قولغا تۇتىدىغان ياغلىق» دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ.

ئۇيغۇر مەدەنىيىتى ۋە تارىخىدا "قەلەندەر" ئۇقۇمى ئىنتايىن چوڭقۇر مەدەنىي، دىنىي ۋە ئىجتىمائىي ئەھمىيەتكە ئىگە بولۇپ، بۇ ئۇقۇم ئاددىي تىلەمچىلىك قىلىدىغان شەخسلەرنىلا كۆرسەتمەي، بەلكى تارىخىي، دىنىي ۋە ئەدەبىي جەھەتتىن مۇرەككەپ مەنىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

قوتاز سۈت ئەمگۈچى ھايۋانلار سىنىپى، جۈپ تۇياقلىقلار تەرتىپى (Artiodactyla)، كالىلار ئائىلىسى (Bovidae)، كالىسىمانلار ئۇرۇقى (Bovinae) ۋە كالا جىنسى (Bos) ئىچىدىكى بىر تۈردۇر. ئىلمىي نامى Bos grunniens (ئۆي قوتازلىرى) ۋە Bos mutus (ياۋايى قوتازلار) بولۇپ، كالىلارنىڭ بىر تۈرىدۇر.

قاسقان ئەنئەنىۋى تاماق ھورداق ئەسۋابى بولۇپ، ئاساسلىقى ھەر خىل يېمەكلىكلەرنى پىشۇرۇشقا ئىشلىتىلىدۇ.

قۇدۇق يەر ئاستىدىن سۇ، نېفىت، تەبىئىي گاز قاتارلىق بايلىقلارغا ئېرىشىشتە ئىشلىتىلىدىغان تىك ياكى يانتۇ كولاپ ئېچىلغان ئېغىز.

قىرو، يەنە قىروۋ، قروۋ دەپمۇ ئاتىلىدۇ. قىرو بىر خىل تەبىئەت ھادىسىسى بولۇپ، ئادەتتە كۈز ۋە قىش پەسلىدە ئەتىگەن ياكى كەچتە يۈز بېرىدۇ. ئۇ يەر يۈزىنىڭ تبمپبراتۇرىسى تۆۋەنلەپ مۇزلاش نۇقتىسىدىن تۆۋەنگە چۈشكەندە، ھاۋادىكى سۇ پارى يەر يۈزىدىكى جىسىمنىڭ سىرتقى يۈزىگە بىۋاسىتە ئۇيۇشۇشىدىن شەكىللەنگەن بىر قەۋەت ئاق ياكى يبرىم سۈزۈك ئۇششاق مۇز كىرىستالىدىن ئىبارەت. قىروسنىڭ شەكىللىنىشى تېمپېراتۇرا بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇپلا قالماستىن، يەنە ھاۋانىڭ نەملىكى مۇۋاپىق بولۇشى كېرەك، بۇ خىل ھادىسە ھاۋا ئوچۇق، شامال ئاجىز كېچىلەردە كۆپ كۆرۈلىدۇ.

قىلىچ ( sword ) تارىخى ئۇزۇن تىغلىق ۋە ئۇچلۇق قورال بولۇپ ،ئادەتتە قىلىچ بىسى، قىلىچ سېپى ۋە قىلىچ غىلىپىدىن تەركىب تاپقان ،ئۆتكۈر قوش بىسلىق ياكى تاق بىسلىق. قىلىچ جەڭ، مۇداپىئە ۋە مۇراسىم سورۇنلىرىدا كەڭ ئىشلىتىلىدۇ، ئۇ نۇرغۇن قەدىمكى دەۋر مەدەنىيەتتىكى ھوقۇق، شان - شەرەپ ۋە جاسارەتكە سىمۋول قىلىنغان بەلگە.

گۈللەرنىڭ بىر تۈرى

شەھەر ئىچىدە بولىدىغان، يەر ئاستى مەينەت سۇ ماڭدۇرۇش تونىللىرىنىڭ يەر يۈزىگە تۇتىشىدىغان قىسمىغا ئورۇنلاشتۇرۇلغان قۇدۇقلارنىڭ ئاغزىنى كۆزدە تۇتىدۇ.