تىزىملىك

1. 动物界板块 (ھايۋانلار دۇنياسى – 动物界)

ھايۋانلار دۇنياسى (Haywanlar dunyasi – 动物界)

سۈت ئەمگۈچى ھايۋانلار (Süt emgüchi haywanlar – 哺乳动物)
— ئۆي ھايۋانلىرى ۋە ئەرمەك ھايۋانلار (Öy haywanliri we ermek haywanlar – 家畜与宠物)
مىساللار (例子): مۈشۈك (猫)، ئىت (狗)، كالا (牛)، قوي (羊)، ئات (马)، تۆگە (骆驼)، ئېشەك (驴)، ئۆچكە (山羊)، قوتاز (牦牛)، توشقان (兔子).
— يىرتقۇچ ھايۋانلار (Yirtquch haywanlar – 猛兽/食肉动物)
مىساللار (例子): شىر (狮子)، يولۋاس (老虎)، بۆرە (狼)، ئېيىق (熊)، تۈلكە (狐狸)، يىلپىز (雪豹/豹)， سىرتقىر (鬣狗)， ئاق ئېيىق (北极熊).
— ياۋا ئوتخور ھايۋانلار (Yawa otxor haywanlar – 野生食草动物)
مىساللار (例子): بۇغا (鹿)، پىل (大象)، زىراپە (长颈鹿)، زېبرا (斑马)، كەركىدان (犀牛)، سۇ كالىسى (河马)， كېنگۇرۇ (袋鼠)， بۆكەن (羚羊).
— مايمۇن ۋە ئادەمىسىمانلار (Maymun we adem simanlar – 灵长类)
مىساللار (例子): مايمۇن (猴子)، شىمپىنزە (黑猩猩)، گوتىلا (大猩猩)، ئورانگۇتان (红毛猩猩)، لېمۇر (狐猴).
— كېمىرگۈچىلەر (Kémirgüchiler – 啮齿类)
مىساللار (例子): چاشقان (老鼠)، سىيىر چاشقان (大田鼠)， تىيىن (松鼠)، كىرپە (刺猬)， سۇغۇر (旱獭)， قۇندۇز (海狸).

قۇشلار (Qushlar – 鸟类)
— ئۆي قۇشلىرى (Öy qushliri – 家禽)
مىساللار (例子): توخۇ (鸡)، ئۆردەك (鸭)، غاز (鹅)، كەپتەر (鸽子)، كۈركە توخۇ (火鸡)، بۆدۈنە (鹌鹑).
— يىرتقۇچ قۇشلار (Yirtquch qushlar – 猛禽)
مىساللار (例子): بۈركۈت (鹰/雕)， لاچىن (隼)， قارچىغا (猎鹰)， قۇزغۇن (渡鸦)， ئۈكە (猫头鹰)， قىرغىي (雀鹰).
— سايرايدىغان ۋە مەنزىرىلىك قۇشلار (Sayraydighan we menzirilik qushlar – 鸣禽与观赏鸟)
مىساللار (例子): بولبۇل (百灵鸟/夜莺)， توتۇقۇش (鹦鹉)، كەكلىك (石鸡/鹧鸪)， قارلىغاچ (燕子)， ساغىزغان (喜鹊)， ھۇدھۇد (戴胜鸟).
— سۇ قۇشلىرى (Su qushliri – 水禽)
مىساللار (例子): ئاققۇ (天鹅)， تۇرنا (鹤)， دېڭىز چايكىسى (海鸥)， پىنگۋىن (企鹅)， لەيلەك (鹳)， قاقار (鸬鹚)， پىلىكان (鹈鹕).

يەر بېغىرلىغۇچىلار ۋە قوش ماكانلىقلار (Yer béghirlighuchilar we qosh makanliqlar – 爬行与两栖动物)
— يەر بېغىرلىغۇچىلار (Yer béghirlighuchilar – 爬行动物)
مىساللار (例子): يىلان (蛇)， كەسلەنچۈك (蜥蜴)， تاشپاقا (乌龟)， تىمساھ (鳄鱼)， خاملېيون (变色龙).
— قوش ماكانلىقلار (Qosh makanliqlar – 两栖动物)
مىساللار (例子): پاقا (青蛙)， داچەن (大鲵/娃娃鱼)， قۇرۇقلۇق پاقىسى (蟾蜍/癞蛤蟆).

بېلىقلار ۋە سۇ جانلىقلىرى (Béliqlar we su janliqliri – 鱼类及水生动物)
— تاتلىق سۇ بېلىقلىرى (Tatliq su béliqliri – 淡水鱼)
مىساللار (例子): ئالتۇن بېلىق (金鱼)， سازان بېلىق (鲤鱼)， لاققا بېلىق (鲶鱼)， يىلان بېلىق (鳝鱼/鳗鱼)， قارا بېلىق (黑鱼).
— دېڭىز بېلىقلىرى ۋە باشقىلار (Déngiz béliqliri we bashqilar – 海水鱼及其他)
مىساللار (例子): لەھەڭ (鲨鱼)， كىت (鲸鱼 – 注:属哺乳类)， دېلفىن (海豚 – 注:属哺乳类)， سёмگا (三文鱼)， تۇنا (金枪鱼)， قىسقۇچپاقا (螃蟹)， مېدۇزا (水母)， سەككىز ئاياغ (章鱼).

ھاشارەتلەر (Hasharetler – 昆虫)
— ئۇچىدىغان ھاشارەتلەر (Uchidighan hasharetler – 飞行昆虫)
مىساللار (例子): ھەسەل ھەرىسى (蜜蜂)， كېپىنەك (蝴蝶)， چىۋىن (苍蝇)， پاشا (蚊子)， چېكەتكە (蚂蚱)， پەرۋانە (飞蛾).
— يەر ھاشارەتلىرى ۋە باشقىلار (Yer hasharetliri we bashqilar – 爬行昆虫及其他)
مىساللار (例子): چۈمۈلە (蚂蚁)， قوڭغۇز (甲虫)， ئۆمۈچۈك (蜘蛛)， چايان (蝎子)， رەتپۇت (蜈蚣)， بۈرگە (跳蚤).

قەدىمكى ھايۋانلار (Qedimki haywanlar – 远古动物/灭绝动物)
— دېنازاۋۇرلار (Dénazawurlar – 恐龙类)
مىساللار (例子): تىرانوۋزاۋۇر (霸王龙)， ترىسېراتوپس (三角龙)， ستېگوۋزاۋۇر (剑龙)， بىرانتوۋزاۋۇر (雷龙)， پىتېروز اۋۇر (翼龙 – 注:翼龙严格说是飞行爬行动物，常归此).
— باشقا قەدىمكى ھايۋانلار (Bashqa qedimki haywanlar – 其他远古动物)
مىساللار (例子): مامونت (猛犸象)， قىلىچ چىشلىق يولۋاس (剑齿虎).

2. 植物界板块 (ئۆسۈملۈكلەر دۇنياسى – 植物界)

ئۆسۈملۈكلەر دۇنياسى (Ösümlükler dunyasi – 植物界)

گۈل – گىياھلار (Gül-giyahlar – 花卉与草本)
— گۈللەر (Güller – 花卉)
مىساللار (例子): ئەتىرگۈل (玫瑰)， لالە (郁金香)， نېلۇپەر (荷花)， پىيون (牡丹)， ئاپتاپپەرەس (向日葵).
— ئوت – گىياھلار (Ot-giyahlar – 草本植物)
مىساللار (例子): يالپۇز (薄荷)， چۈچۈكبۇيا (甘草)， ئالوي (芦荟)， قومۇش (芦苇)， رەيھان (罗勒/紫苏).

دەرەخلەر (Derexler – 树木)
— مېۋىلىك دەرەخلەر (Méwilik derexler – 果树)
مىساللار (例子): ئالما دەرىخى (苹果树)， نەشپۈت دەرىخى (梨树)， ئۈرۈك دەرىخى (杏树)， ياڭاق دەرىخى (核桃树)， ئانار دەرىخى (石榴树).
— مەنزىرىلىك دەرەخلەر (Menzirilik derexler – 观赏与林木)
مىساللار (例子): تېرەك (杨树)， مەجنۇن تال (垂柳)， قارىغاي (松树)， ئارچا (柏树)， توغراق (胡杨).

زىرائەت ۋە كۆكتات – مېۋىلەر (Ziraet we köktat-méwiler – 农作物与蔬果)
— كۆكتاتلار (Köktatlar – 蔬菜)
مىساللار (例子): بەرەڭگە/ياڭيۇ (土豆)， پەمىدۇر (西红柿)， لازا (辣椒)， سەۋزە (胡萝卜)， پىياز (洋葱).
— مېۋە – چېۋىلەر (Méwe-chéwiler – 水果)
مىساللار (例子): ئۈزۈم (葡萄)， قوغۇن (哈密瓜)， تاۋۇز (西瓜)， بۆلجۈرگەن (草莓)， ئاپېلسىن (橙子).
— ئاشلىق ۋە زىرائەتلەر (Ashliq we ziraetler – 粮食与经济作物)
مىساللار (例子): بۇغداي (小麦)， قوناق (玉米)， شال (水稻)， پاختا (棉花)， ئارپا (大麦).

3. 地理与自然板块 (جۇغراپىيە ۋە تەبىئەت – 地理与自然)

جۇغراپىيە ۋە تەبىئەت (Jughrapiye we tebiet – 地理与自然)

يەر شەكىللىرى (Yer shekilliri – 地形地貌)
— تاغ ۋە ئېگىزلىكلەر (Tagh we égizlikler – 山川与高原)
مىساللار (例子): تەڭرىتاغ (天山)， جومولانگما (珠穆朗玛)， يانار تاغ (火山)， چوققا (山峰).
— چۆل – باياۋان ۋە ئورمانلىقلار (Chöl-bayawan we ormanliqlar – 荒漠与森林)
مىساللار (例子): تەكلىماكان (塔克拉玛干)， قۇملۇق (沙漠)， ئورمان (森林)， ئوتلاق (草原).
— ئارال ۋە قىتئەلەر (Aral we qit’eler – 岛屿与大洲)
مىساللار (例子): ئاسىيا (亚洲)， ياۋروپا (欧洲)， ئارال (岛屿).

سۇ بايلىقلىرى (Su bayliqliri – 水文资源)
— دېڭىز – ئوكيانلار (Déngiz-okyanlar – 海洋)
مىساللار (例子): تىنچ ئوكيان (太平洋)， ئوتتۇرا دېڭىز (地中海)， بوغۇز (海峡).
— دەريا ۋە كۆللەر (Derya we köller – 河流与湖泊)
مىساللار (例子): تارىم دەرياسى (塔里木河)， نىل دەرياسى (尼罗河)， سايرام كۆلى (赛里木湖).

تەبىئەت ھادىسىلىرى (Tebiet hadisiliri – 自然现象)
— ھاۋا رايى (Hawa rayi – 天气气象)
مىساللار (例子): يامغۇر (雨)， قار (雪)， شامال (风)， ھەسەن-ھۈسەن (彩虹).
— تەبىئىي ئاپەتلەر (Tebiiy apetler – 地质灾害)
مىساللار (例子): يەر تەۋرەش (地震)， كەلكۈن (洪水)， قۇم بورىنى (沙尘暴).

4. 科学与技术板块 (پەن ۋە تېخنىكا – 科学与技术)

پەن ۋە تېخنىكا (Pen we téxnika – 科学与技术)

قاتناش قوراللىرى (Qatnash qoralliri – 交通工具)
— قۇرۇقلۇق قاتنىشى (Quruqluq qatnishi – 陆路交通)
مىساللار (例子): ماشىنا (汽车)， پويىز (火车)， ۋېلىسىپىت (自行车).
— ھاۋا ۋە سۇ قاتنىشى (Hawa we su qatnishi – 航空与水运)
مىساللار (例子): ئايروپىلان (飞机)， پاراخوت (轮船)， راكېتا (火箭).

رەقەملىك مەھسۇلاتلار (Reqemlik mehsulatlar – 数码产品)
مىساللار (例子): كومپيۇتېر (电脑)， يانفون (手机)， فوتو ئاپپارات (照相机).

ئالەم ۋە ئاسترونومىيە (Alem we astronomiye – 宇宙与天文)
مىساللار (例子): قۇياش (太阳)， ئاي (月亮)， يەر شارى (地球)， يۇلتۇز (星星).

5. 社会与生活板块 (جەمئىيەت ۋە تۇرمۇش – 社会与生活)

جەمئىيەت ۋە تۇرمۇش (Jem’iyet we turmush – 社会与生活)

يېمەك – ئىچمەك (Yémek-ichmek – 美食与饮品)
— تائاملار (Taamlar – 菜肴/主食)
مىساللار (例子): لەغمەن (拉条子/拌面)， پولۇ (抓饭)， مانتا (薄皮包子)， كاۋاپ (烤肉).
— ئىچىملىك ۋە تاتلىق تۈرۈملەر (Ichimlik we tatliq türümler – 饮料与甜点)
مىساللار (例子): چاي (茶)， قەھۋە (咖啡)， ماروژنى (冰淇淋).

كۈندىلىك بۇيۇملار (Kündilik buyumlar – 日用物品)
مىساللار (例子): ئۈستەل (桌子)， كىيىم (衣服)， سائەت (钟表).

كەسىپ ۋە سالاھىيەت (Kesip we salahiyet – 职业与身份)
مىساللار (例子): ئوقۇتقۇچى (老师)， دوختۇر (医生 – 注:虽然有医学网，但百科介绍»医生»这个职业本身是可以的)， ساقچى (警察).

تەنتەربىيە ۋە مۇزىكا (Tenterbiye we muzika – 体育与音乐)
مىساللار (例子): پۇتبول (足球)， دۇتار (都塔尔)， ناخشا (歌曲).