پېشايۋان بەزىدە ئايۋان دەپمۇ ئاتىلىدۇ. پىشايۋان ئۇيغۇر بىناكارلىق قۇرۇلۇشتا كۆپ قوللىنىلىدىغان بىر خىل ئۆي لايىھە ئۇسلۇبى، ئاھالە تۇرالغۇلاردا كۆپ ئۇچرايدىغان بىر خىل قۇرۇلۇش قۇرۇلمىدۇر.
1. ئېنىقلىما:
پېشايۋان دېگىنىمىز، ھويلىدىن ئۆتۈپ ئىچ تۇرالغۇنىڭ ئىشىك ئالدىدىكى بىر سۇپىنى كۆرسىتىدۇ. ئۇ ئادەتتە ئۆي ئىچى بوشلۇقى بىلەن تۇتىشىدۇ، لېكىن قۇرۇلۇش لايىھەسىدە مۇستەقىل ئۆي سىرتى بوشلۇقى سۈپىتىدە مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ، ئادەتتە كۆلىمى بىر قەدەر چوڭ، ئۈستىگە يېپىنچا بولمايدۇ ياكى پەقەت بىر قىسمىلا يېپىلىدۇ.
پىشايۋان ئۆينىڭ سىرتىدىكى، ئادەتتە ئۆينىڭ ئالدىدا ياكى ئارقىسىدا جايلاشقان، بىر تام ۋە ئۈستى يېپىلغان، ئەمما ئەتراپى تولۇق تاملار بىلەن قورشالمىغان ئوچۇق مەيدان. بۇ جاي ئادەتتە دەم ئېلىش، مېھمان كۈتۈش، غىزالىنىش ۋە باشقا پائالىيەتلەر ئۈچۈن ئىشلىتىلىدۇ. ئادەتتە ئۆينىڭ ئىشىكىدىن سىرتقا چىققاندىكى جاي بولۇپ، ئۇ ئۆينىڭ ئىچى بىلەن سىرت مۇھىت ئارىسىدىكى بىر كۆۋرۈك رولىنى ئوينايدۇ. ئەنئەنىۋى ئۇيغۇر ئۆيلىرىدە، پىشايۋانلار ئائىلىنىڭ مۇھىم يىغىلىش ۋە دەم ئېلىش ئورنى ھېسابلىنىدۇ.
ئۇيغۇرچە / Uyghurche : پىشايۋان
ئىنگىلىزچە / English : veranda
تۈركچە / Türkçe : veranda
خەنزۇچە / 汉语 : 走廊
2. ئالاھىدىلىكى
ئوچۇق:پېشايۋان ئوچۇق شەكىللىك بوشلۇق بولۇپ، يېپىق قاپقاق بولمىغاچقا، ئۆي ئىچى – سىرتىدىكى ھاۋا ئەركىن ئۆتۈشۈپ، تەبىئىي نۇر ۋە ساپ ھاۋا بىلەن تولۇق ئۇچرىشالايدۇ.
كۆرۈش دائىرىسى كەڭ بولۇش:ئۇنىڭ ئورنى بىر قەدەر ئېگىز ھەم توسۇق بولمىغاچقا، پېشايۋاندا تۇرۇپ يىراقتىكى مەنزىرىلەرنى تاماشا قىلغىلى بولىدۇ، مەسىلەن، شەھەرنىڭ ئۇپۇق سىزىقى، تاغ – دەريا مەنزىرىسى قاتارلىقلار، مەنزىرە كۆرۈش دائىرىسى بىر قەدەر ياخشى بولىدۇ.
كۆلىمى بىر قەدەر چوڭ: ئادەتتىكى بالكونغا سېلىشتۇرغاندا، پېشايۋاننىڭ كۆلىمى ئادەتتە تېخىمۇ چوڭ بولۇپ، تېخىمۇ كۆپ ئۆي جاھازلىرى ۋە پائالىيەت بوشلۇقىنى سىغدۇرالايدۇ، كىشىلەرنى تېخىمۇ كەڭ پائالىيەت رايونى بىلەن تەمىنلەيدۇ.
پىشايۋاننى مەركەز قىلىپ ئورۇنلاشتۇرۇش . ئولتۇراق ئۆينى پىشايۋاننى چۆرىدەپ ئورۇنلاشتۇرۇش ئۇسۇلى قەشقەر ، خوتەن ، ئېلى رايونلىرىدا ئەڭ كۆپ ئۇچرايدۇ . بۇ خىلدىكى پىشايۋان بىر قەدەر كەڭ بولۇپ ، كەڭلىكى ئىككى مېتىردىن ئاشىدۇ . پىشايۋان كۆرۈنۈشتە ئۆينىڭ سىرتىدىكى كاردىدورغا ئوخشىسىمۇ ، ئەمالىيەتتە ‹‹ كارىدور ›› لۇق ئىقتىدارىنى ئۆتىمەيدۇ . ئۇ سۇپىلىق بولۇپ ، بىر ئائىلە كىشىلىرىنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇش پائالىيەتلىرىدە ، ئارام ئېلىش ، ئۆي ئىشلىرى بىلەن شۇغۇللىنىش ، تاماق تەييارلقىنى قىلىش ، تاماق يېيىش ، ياز كۈنلىرى يېتىپ – قوپۇش رولىنى ئوينايدۇ . بەزى پىشايۋان سۇپىلىرى بىر قەدەر ئىگىز كۆتۈرۈلۈپ ئاستى ئامبار قىلىنىدۇ ، بۇنداق ئۆيلەرگە نىسبەتەن پېشايۋان بېزەش ئوبېيكت قىلىنىدۇ .
پىشايۋاننى مەركەز قىلىپ ئورۇنلاشتۇرغاندا ، ئۆي بىلەن ھويلىنىڭ ، ھويلا بىلەن باغنىڭ ئۆزئار مۇناسىۋىتىنى ياخشى بىر تەرەپ قىلغىلى بولغاچقا ، ئولتۇراق ئۆي قۇرۇلۇشىغا تەبىئىي مۇھىتنى ئەڭ ئۈنۈملۈك سىڭدۈرگىلى ، ھەر خىل پائالىيەتلەردە ھويلا بىلەن ئۆيدىن ئەڭ ئۈنۈملۈك پايدىلانغىلى بولىدۇ . پىشايۋاننى مەركەز قىلىش نىسبەتەن قۇرغاق ھاۋا كىلىماتىدىكى جەنۇبىي شىنجاڭدا بىر نەچچە خىل تىپقا ئايرىلسىمۇ ، ئەمما ئۇنىڭ تۇرالغۇ قۇرۇلۇشىدىكى رولى يەنىلا تۇرمۇش پائالىيەت سورۇنىنى كېڭەيتىشتىن ئىبارەت .
3. ئىقتىدارى ئىشلىتىلىش ئورنى
ئارام ئېلىش، كۆڭۈل ئېچىش:ئارام ئېلىش ئورۇندۇقى، چاي شىرەسى قاتارلىق ئۆي جاھازلىرىنى قويۇپ، كىشىلەرنىڭ ئارام ئېلىشى، كىتاب ئوقۇشى، چاي ئىچىشى، پاراڭلىشىشى ئۈچۈن تەمىنلىگىلى بولىدۇ، ئۇ جىسمانىي ۋە روھىي جەھەتتىن ئارام ئالىدىغان ياخشى جاي.
كۆكەرتىش:ھەر خىل گۈل – گىياھ، ئۆسۈملۈكلەرنى ئۆستۈرۈشكە ماس كېلىدۇ، كىچىك تىپتىكى گۈللۈك بەرپا قىلىپ، تۇرالغۇ مۇھىتىنىڭ يېشىللىقى ۋە گۈزەللىكىنى ئاشۇرىدۇ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ھاۋانى ساپلاشتۇرۇش رولىنى ئوينايدۇ.
كىيىم – كېچەكلەرنى ئاپتاپقا سېلىش:كەڭ بوشلۇق ۋە يېتەرلىك قۇياش نۇرى بولغاچقا، پېشايۋانمۇ كىيىم – كېچەكلەرنى ئاپتاپقا سالىدىغان كۆڭۈلدىكىدەك سورۇن بولۇپ، كىيىم – كېچەكلەرنىڭ تېخىمۇ تېز قۇرۇشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ ھەمدە كىيىملەرنىڭ *الدا ئۆي ئىچى ياكى باشقا جايلارغا چۈشۈپ كېتىشىدىن ساقلانغىلى بولىدۇ.
ئىجتىمائىي ئالاقە يىغىلىشى:ئىجتىمائىي ئالاقە سورۇنى قىلىپ، دوستلىرىنى ئۆيىگە كېلىپ كاۋاپ پىشۇرۇش، ئوپچە تاماق يېيىشكە تەكلىپ قىلىپ، ئۆزئارا ھېسسىياتنى چوڭقۇرلاشتۇرغىلى بولىدۇ.
بەدەن چېنىقتۇرۇش ھەرىكىتى:يەنە پېشايۋاندا ئاددىي بەدەن چېنىقتۇرۇش ھەرىكەتلىرىنى ئېلىپ بېرىپ، كىشىلەرنىڭ سىرتتا بەدەن چېنىقتۇرۇشىغا قولايلىق ياراتقىلى بولىدۇ.
يۇقىرىقىلارنى يىغىنچاقلىغاندا، پېشايۋان ئۇيغۇر مىللىي تۇرالغۇ لايىھىسىنىڭ مۇھىم تەركىبىي قىسمى بولۇپلا قالماستىن، بەلكى ئۆي ئىچى – سىرتىنى تۇتاشتۇرىدىغان، تەبىئەت بىلەن تۇرمۇشنى بىرلەشتۈرىدىغان كۆۋرۈك. كىشىلەرنىڭ تۇرالغۇ سۈپىتىگە بولغان تەلىپىنىڭ يۇقىرى كۆتۈرۈلۈشىگە ئەگىشىپ، پېشايۋاننىڭ لايىھەلىنىشى ۋە ئىشلىتىلىشى تېخىمۇ كۆپ خىللىشىپ ۋە خاسلىشىپ، كىشىلەرنىڭ تۇرمۇشىغا تېخىمۇ كۆپ خۇشاللىق ۋە ھۇزۇر بېغىشلايدۇ.
