بولقا

بولقا ( hammer ) بىر خىل قولدا تۇتىدىغان قورال بولۇپ، ئاساسلىقى مىخ، پارچىلانغان جىسىم ياكى شەكىلگە كەلتۈرۈلگەن مېتاللارغا زەربە بېرىش، ئۇرۇش ۋە ھەرىكەتلەندۈرۈشتە ئىشلىتىلىدۇ. بولقا ئىنسانىيەت تارىخىدا نەچچە مىڭ يىللىق ئىشلىتىلىش تارىخىغا ئىگە، ئەڭ دەسلەپكى تاش بولقىدىن ھازىرقى زاماندىكى مېتال بولقىغىچە بولقىنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە ئىشلىتىلىشى ئۈزلۈكسىز تەرەققىي قىلغان.

ئۇيغۇرچە / Uyghurche : بولقا
ئىنگىلىزچە / English : hammer
تۈركچە / Türkçe : çekiç
خەنزۇچە / 汉语 : 锤

بولقىنىڭ ئاساسلىق تۈزۈلۈشى

بولقا بېشى ( head ) : بولقىنىڭ زەربە قىسمى ئادەتتە مېتالدىن ياسىلىدۇ. بولقا بېشىنىڭ كۆپ خىل شەكلى ۋە لايىھەلىنىشى بار، كۆپ ئۇچرايدىغانلىرىدىن تەكشى باشلىق ۋە يۇمىلاق باشلىق بولۇپ، ئوخشاش بولمىغان مەشغۇلاتقا ئىشلىتىلىدۇ. ھازىر كاۋچۇك بىلەنمۇ ياسايدىغان بولدى.

بولقا دەستىسى ( handle ) : بولقا دەستىسى بولقىنى تۇتۇش ۋە كونترول قىلىشقا ئىشلىتىلىدۇ. بولقا دەستىسى ئادەتتە ياغاچ، مېتال ياكى سۇلياۋدىن ياسىلىدۇ، تېخىمۇ ياخشى ئازادىلىك ۋە پىشاڭلىق كۈچ بىلەن تەمىنلەيدۇ.

بولقا يۈزى ( face ) : بۇ بولقا بېشىنىڭ زەربە بېرىش يۈزى، ئادەتتە تەكشى بولۇپ، سوقۇلغان جىسىمغا بىۋاسىتە تېگىشكە ئىشلىتىلىدۇ.

بولقىنىڭ تۈرلىرى

يۇمىلاق باشلىق بولقا ( ball – peen hammer ) : مېتال پىششىقلاپ ئىشلەشكە ئىشلىتىلىدۇ ،بىر يۇمىلاق ۋە بىر تەكشى بولقا بار بولۇپ ،سىلىقلاش ۋە پلاستىك شەكىلگە كەلتۈرۈشكە ماس كېلىدۇ.

مىخ بولقا ( claw hammer ) : ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان بولقا تۈرى، مىخ بولقىنىڭ بىر ئۇچى مىخنى ئۇرۇشقا ئىشلىتىلىدۇ، يەنە بىر ئۇچى ئامبۇرسىمان قۇرۇلما ( claw ) بولۇپ، مىخنى تارتىپ چىقىرىشقا ئىشلىتىلىدۇ.

ياغاچچىلىق بولقىسى ( carpenter’s hammer ) : لايىھەلەپ ياغاچچىلىق خىزمىتىگە ئىشلىتىلىدۇ ،ئادەتتە يېنىك، مەشغۇلات قىلىش ئاسان بولۇشتەك ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە.

چوڭ بولقا ( sledgehammer ) : چوڭ كۈچ تەلەپ قىلىدىغان زەربە بېرىش مەشغۇلاتىغا ئىشلىتىلىدۇ ،مەسىلەن، تاش ياكى چوڭ تىپتىكى مېتال جىسىملارنى پارچىلاش. ئۇنىڭ بىر قەدەر ئۇزۇن بولقا سېپى ۋە ئېغىر تىپتىكى بولقا بېشى بار بولۇپ، بىر قەدەر چوڭ زەربە كۈچى ھاسىل قىلالايدۇ.

بولقىنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنى

مىخ قېقىش ( nailing ) : مىخ بولقا مىخنى ياغاچ ياكى باشقا ماتېرىياللارغا كىرگۈزۈشكە ئەڭ كۆپ ئىشلىتىلىدىغان قورال.

ئۇرۇش ۋە چېقىش ( striking and breaking ) : بولقا قاتتىق نەرسىلەرنى ئۇرۇشقا، ھەتتا قۇرۇلۇشنى بۇزۇشقا ياكى چېقىشقا ئىشلىتىلىدۇ.

مېتال پىششىقلاپ ئىشلەش ( metalworking ) : يۇمىلاق باشلىق بولقا مېتال پىششىقلاپ ئىشلەشتە كەڭ ئىشلىتىلىدۇ ،بولۇپمۇ سوقۇش ياكى سۇلياۋ شەكىلگە كەلتۈرۈش زۆرۈر بولغاندا.

چۇۋۇش خىزمىتى ( dismantling ) : مىخ بولقىسىنىڭ ئامبۇر شەكىللىك بىر ئۇچى دائىم مىخنى تارتىپ چىقىرىشقا ئىشلىتىلىدۇ ،ئىمارەت ياكى باشقا قۇرۇلمىلارنى چۇۋۇشقا ياردەم بېرىدۇ.

مەدەنىيەت ۋە سىمۋوللۇق ئەھمىيەتكە ئىگە

نۇرغۇن مەدەنىيەتلەردە بولقىمۇ كۈچ ۋە ئەمگەكنىڭ سىمۋولى. مەسىلەن:شىمالىي ياۋروپا ئەپسانىلىرىدىكى چاقماق ئىلاھى تور ( Thor ) نىڭ قورالى دەل بىر بولقا ( Mjölnir ) بولۇپ، كۈچ – قۇدرەت ۋە قوغداشقا سىمۋول قىلىنغان. ئۇنىڭدىن باشقا، بولقا ئىشچىلار ھەرىكىتىدە دائىم ئەمگەكچىلەر سىنىپىنىڭ كۈچى ۋە ئىتتىپاقلىقىغا سىمۋول قىلىنغان.

ئىشلىتىش بىخەتەرلىكى

بولقا ئىشلەتكەندە، بولقا دەستىسىنى مۇۋاپىق تۇتۇشقا كاپالەتلىك قىلىش ھەمدە ئەينەك تاقاپ پارچىلارنىڭ چاچراپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك. بولقا يۈزى نىشان جىسىم بىلەن پاراللېل بولۇشى، سىيرىلىش ياكى قاڭقىپ كېتىشتىن ساقلىنىشى كېرەك.

ئومۇمەن ئېيتقاندا، بولقا بىر ئەمەلىي ھەم كۆپ ئىقتىدارلىق قورال بولۇپ، مەيلى كۈندىلىك تۇرمۇشتا بولسۇن ياكى سانائەت ئىشلەپچىقىرىشىدا بولسۇن، ھەممىسىدە كەڭ قوللىنىلىدۇ.