ئارىشاڭ بۇلاق سۈيىنىڭ بىر خىلى بولۇپ، يەر ئاستىدىن تەبىئىي ئېتىلىپ چىقىدىغان، بۇلاق ئېغىزىنىڭ تېمپېراتۇرىسى شۇ جاينىڭ يىللىق ئوتتۇرىچە تېمپېراتۇرىسىدىن كۆرۈنەرلىك يۇقىرى بولغان يەر ئاستى تەبىئىي بۇلاق سۈيى ھەمدە تەركىبىدە ئادەم بەدىنىگە پايدىلىق مىكرو ئېلېمېنتلار بولغان مىنېرال بۇلاق سۈيىنى كۆرسىتىدۇ.
ئۇيغۇر ئىزاھلىق تىل لۇغىتى : ئۆچكەن يانار تاغلار ئورنىدا ھاسىل بولغان ياكى يەر ئاستىدىكى مىنېراللارنىڭ ئىسسىقلىق چىقىرىشىدىن ھاسىل بولغان، تېمپېراتۇرىسى شۇ يەردىكى مۇھىتنىڭ يىللىق ئوتتۇرىچە تېمپېراتۇرىسىدىن يۇقىرى بولغان بۇلاق سۈيى ياكى ھور كۆتۈرۈلۈپ تۇرىدىغان ئورۇن.
ئارىشاڭ بەزى ئېغىز تىلدا ئارشاڭ دەپمۇ ئاتىلىپ قالىدۇ.
ئۇيغۇرچە / Uyghurche : ئارىشاڭ
ئىنگىلىزچە / English : hot spring
تۈركچە / Türkçe : kaplıca
خەنزۇچە / 汉语 : 温泉
تۆۋەندىكىسى ئارىشاڭغا مۇناسىۋەتلىك بەزى كونكرېت ئۇچۇرلار:
1. شەكىللىنىش سەۋەبى:
ئارىشاڭنىڭ شەكىللىنىشى ئادەتتە گېئولوگىيىلىك پائالىيەت بىلەن مۇناسىۋەتلىك. يەر شارىنىڭ ئىچكى قىسمىدىكى يۇقىرى تېمپېراتۇرا ۋە بېسىم يەر ئاستى سۈيىنى قىزىتىدۇ ھەمدە تاغ جىنسلىرىنىڭ يېرىقى ياكى يانار تاغ ھەرىكىتى قاتارلىق يوللار ئارقىلىق ئىسسىق سۇنى يەر يۈزىگە ئېلىپ چىقىپ، ئارىشاڭنى شەكىللەندۈرىدۇ.
بەزى ئارىشاڭلار يەر ئۈستى سۈيىنىڭ يەر ئاستىغا سىڭىپ كىرىپ، يەر ئىسسىقلىقىنىڭ قىزدۇرۇشىغا ئۇچرىغاندىن كېيىن يەر يۈزىگە ئۆرلەپ چىقىشىدىن شەكىللەنگەن بولۇشى مۇمكىن.
2. تۈرگە ئايرىلىشى:
تېمپېراتۇرىسىغا ئاساسەن سوغۇق ئارىشاڭ ( سۇ تېمپېراتۇرىسى 20 سېلسىيە گىرادۇستىن تۆۋەن )، ئىلمان ئارىشاڭ ( سۇ تېمپېراتۇرىسى 20 سېلسىيە گىرادۇستىن 40 سېلسىيە گىرادۇسقىچە ) ۋە ئىسسىق ئارىشاڭ ( سۇ تېمپېراتۇرا 40 سېلسىيە گىرادۇستىن يۇقىرى ) دەپ ئايرىلىدۇ.
ئارىشاڭ سۈيىنىڭ كىسلاتا – ئىشقارلىق دەرىجىسى، ئوسموس بېسىمى قاتارلىق ئامىللارغا ئاساسەن، يەنە نوقۇل ئارىشاڭ، ھىدروكاربونات تۇزلۇق بۇلاق، سۇلفات تۇزلۇق بۇلاق قاتارلىق كۆپ خىل تۈرلەرگە ئايرىشقا بولىدۇ.
3. ئالاھىدىلىكى:
ئارىشاڭنىڭ سۇ سۈپىتى كۆپ خىل بولۇپ، كىسلاتالىق، ئىشقارلىق، نېيترال قاتارلىق ئوخشاش بولمىغان ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە بولۇشى مۇمكىن، ئۇنىڭ ئۈستىگە گۈڭگۈرت، تۆمۈر، مىس، مانگان قاتارلىق كۆپ خىل مىنېرال تەركىبلەر مول.
قىسمەن ئارىشاڭلار يەنە ئالاھىدە فىزىكىلىق خۇسۇسىيەتكە ئىگە، مەسىلەن، رادىئوئاكتىۋلىق ئارىشاڭلار ئاز مىقداردا گاز قويۇپ بېرىدۇ، بەزى كېسەللىكلەرنى بەلگىلىك داۋالاش رولىغا ئىگە.
يۇقىرى تېمپېراتۇرا: ئارىشاڭ سۇ تېمپېراتۇرىسى 10-70°C ئارىسىدا بولۇپ، بۇ قىشمۇ ياز مۇشۇ شەكىلدە داۋاملاشقاچقا، پەسىل ئامىلىغا قارىماستىن داۋالىنىشقا ماس كېلىدۇ. ئارىشاڭ دىگەن بۇ ئىسىم كۆپىنچە كىشىلەرنىڭ ئېڭىدە ئىسىق قىزىق سۇ مەنبەسى ئىكەنلىكى توغرىسىدا بىر ئۇقۇم بېرىدۇ.
باي مىنېرال تەركىبى: ئارىشاڭ سۈيىدە كۆپلىگەن مىنېراللار بار، جۈملىدىن كالتسىي، ماگنىي، كۈكۈرت، تۆمۈر ۋە باشقا زامانىۋىي مېدىتسىنادا مۇھىم دەپ قارالغان ئېلېمېنتلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
ئېكولوگىيىلىك مۇھىت: كۆپىنچە ئارىشاڭلارنىڭ ئەتراپى گۈزەل تەبىئەت مەنزىرىسى بىلەن پۈركەنگەن بولۇپ، سۇ بىلەن داۋالىنىش ۋە تەبىئەتتە دەم ئېلىشنى بىرلەشتۈرگىلى بولىدۇ.
مەدەنىيەت ۋە تارىخ: نۇرغۇن ئەسىرلەر داۋامىدا، ئارىشاڭ يەرلىك ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنىڭ مۇھىم بىر قىسمى بولۇپ كەلگەن ۋە سۈيىنىڭ شىپالىق كۈچى ھەققىدە نۇرغۇن رىۋايەتلەر بار.
4. ئۈنۈمى:
ئارشاڭدىكى مىنېرال ماددىلار ۋە مىكرو ئېلېمېنتلار ئادەم بەدىنىنىڭ ساغلاملىقىغا پايدىلىق، مەسىلەن، كالتسىي، ماگنىي، كالىي قاتارلىق ئېلېمېنتلار ئادەم بەدىنىنىڭ مېتابولىزمىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، يۈرەك قان تومۇر ئىقتىدارىنى ياخشىلاپ، ھارغىنلىقنى پەسەيتىدۇ.
بەزى ئارىشاڭلارنىڭ يەنە تېرە كېسىلى، رېماتىزم كېسىلى، نېرۋا سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنى داۋالاش ئۈنۈمى بار
ئارشاڭ بۇلاقنىڭ ساغلاملىق پايدىلىرى
ئارشاڭ سۈيى كۆپلىگەن ساغلاملىق پايدىلىرى بار دەپ قارىلىدۇ. بۇنىڭ سەۋەبى ئارىشاڭنىڭ ئۆز ئىچىگە تېپىلىدىغان مېنىرال ماددىلارنىڭ خىمىيىلىك ۋە فىزىكىلىق خۇسۇسىيەتلىرى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بار دەپ قارالماقتا. ئارىشاڭ سۈيىنىڭ پايدا قىلىدىغان كېسەللىكلەر تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى مۇمكىن:
تېرە كېسەللىكلىرى
ئارشاڭ بۇلاقنىڭ سۈيى تېرىدە كۆرۈلىدىغان جاھىل خاراكتېرلىك تېرە ياللۇغى، ئاق كېسەل باشقا تېرە ياللۇغلىرىغا شىپالىق تەسىرى بولۇشى مۇمكىن.
سۆڭەك-بوغۇم كېسەللىكلىرى
ئارشاڭنىڭ ئىسسىق سۈيى بوغۇم ياللۇغى، رېماتىزم ۋە بەل-دولا ئاغرىقلىرىنى پەسەيتىشكە ياردەم قىلىدۇ. بۇلاقنىڭ ئىسسىق تېمپېراتۇرىسى قان ئايلىنىشىنى ياخشىلاپ، ئاغرىقنى ئازايتىدۇ.
نېرۋا كېسەللىكلىرى
مىنېراللىق سۇنىڭ قىزىقى ۋە ئىچىدىكى ماددىلار نېرۋا يوللىرىدىكى نېۋرونلارنىڭ تېخىمۇ ئاكتىپ ئېقىشىغا ياردەم قىلىدۇ، بەدەن ۋە زېھىننى راھەتلەندۈرىدۇ، بېسىمنى ئازايتىپ، چارچاشنى يوقىتىدۇ.
قان ئايلىنىش سىستېمىسى
ئارشاڭ بۇلاقنىڭ سۈيى قان ئايلىنىشىنى ياخشىلاپ، قان بېسىمى مەسىلىلىرىگە ياردەم قىلىدۇ.
ئارىشاڭغا كىرگەندە دىققەت قىلىشقا كېرەكلىك نۇقتىلار:
1. يۇقىرى قان بېسىمى بارلار، تېرىدە ئوچۇق يارىلار بولغان بىمارلار، يۈرەك كېسىلى بار بىمارلار، ھامىلىدارلار مۇنتىزىم دوختۇرلارنىڭ تەۋسىيىسى بويىچە ئارىشاڭغا كىرىشى كېرەك.
2. كىرمەكچى بولغان ئارىشاڭنىڭ بىخەتەرلىك ئەسلىھەلىرىنىڭ تولۇق بولۇش بولماسلىقىغا، تازىلىقىغا دىققەت قىلىش كېرەك.
3. كىچىك بالىلار ۋەيا ياشانغانلار بىلەن بىللە كىرگەندە بىخەتەرلىكىگە ئالاھىدە دىققەت قىلىش كېرەك.
ئارىشاڭدا ساياھەت ۋە داۋالىنىش ئىمكانىيەتلىرى
1. داۋالىنىش مەركەزلىرى قۇرۇشقا بولىدۇ.
ئارىشاڭ ئەتراپىدا سالامەتلىك مەركەزلىرى قۇرۇلۇپ كەسپىي مۇتەخەسسىسلەر تەرىپىدىن باشقۇرۇلىدىغان داۋالاش كۈتۈنۈش مەركىزى قىلىش ئىمكانىيەتلىرى بولىدۇ.
2. مېھمانخانىلار ۋە تۇرالغۇ تەسىس قىلىشقا بولىدۇ.
ھەر خىل دەرىجىدىكى، ئەنئەنىۋىي ۋە زامانىۋىي ئۇسلۇبتىكى مېھمانخانىلار ساياھەتچىلەرنىڭ ئېھتىياجلىرىغا ماس كېلىدۇ.
3. مەدەنىيەت پائالىيەتلىرى ئېلىپ بېرىشقا بولىدۇ.
ئارىشاڭ رايونىدا ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنى ۋەيا يەرلىك مەدەنىيەتنى نامايەندە قىلىدىغان پائالىيەتلەر ئۆتكۈزۈش ئارقىلىق شۇ جاينىڭ نامىنى چىقارغىلى بولىدۇ ۋە بۇ ئارقىلىق يەرلىك خەلقنىڭ تۇرمۇش سەۋىيىسى كۆتۈرۈلۈشكە ياردەم بولىدۇ.
4. تەبىئەت ساياھەت رايونى تەسىس قىلىشقا بولىدۇ.
ئارىشاڭ ئەتراپىدىكى گۈزەل تەبىئىي مەنزىرىلەر، تاغلار ۋە ئورمانلىقلار زىيارەتچىلەرگە پىيادە يۈرۈش، تاغقا چىقىش ۋە باشقا تەبىئەت پائالىيەتلىرى بىلەن شۇغۇللىنىش پۇرسىتىنى ياراتقىلى بولىدۇ.
ئارىشاڭ زىيارىتى ئۈچۈن ئەڭ ياخشى ۋاقىت
ئادەتتە ئارىشاڭلارنى يىل بويى زىيارەت قىلغىلى بولسىمۇ، ئەمما باھار ۋە كۈز پەسىللىرى ئەڭ ماس ۋاقىت دەپ ھېسابلىنىدۇ. بۇ ۋاقىتلاردا ھاۋا تېمپېراتۇرىسى ناھايىتى راھەت بولىدۇ ۋە تەبىئىي مەنزىرىلەر ئالاھىدە گۈزەل بولىدۇ.
باھار زىيارىتى (مارت-ماي)
تەبىئەتنىڭ ئويغىنىش پەسلى بولغان باھار، ئارىشاڭ ئەتراپىدىكى گۈللەر ۋە ياشلىق يېشىللىقلار بىلەن گۈزەل مەنزىرە ھاسىل قىلىدۇ.
كۈز زىيارىتى (سېنتەبىر-نويابىر)
كۈز پەسلىدە ئارشاڭ ئەتراپىدىكى ئورمانلىق رەڭگارەڭ بولىدۇ، بۇ پەسىلنىڭ ئالتۇن رەڭلىرى بىلەن زىيارەتچىلەرگە ئۇنتۇلماس مەنزىرىلەرنى تەقدىم قىلىدۇ.
ئارىشاڭ پەقەت ساغلاملىق داۋالاش ئۈچۈنلا ئەمەس، بەلكى تەبىئەت ئىچىدە دەم ئېلىش، مەدەنىيەت ۋە تارىخنى ئۆگىنىش ئۈچۈنمۇ كۆڭۈلدىكىدەك بىر ماكان ھىساپلىنىدۇ.
