قىرو، يەنە قىروۋ، قروۋ دەپمۇ ئاتىلىدۇ. قىرو بىر خىل تەبىئەت ھادىسىسى بولۇپ، ئادەتتە كۈز ۋە قىش پەسلىدە ئەتىگەن ياكى كەچتە يۈز بېرىدۇ. ئۇ يەر يۈزىنىڭ تبمپبراتۇرىسى تۆۋەنلەپ مۇزلاش نۇقتىسىدىن تۆۋەنگە چۈشكەندە، ھاۋادىكى سۇ پارى يەر يۈزىدىكى جىسىمنىڭ سىرتقى يۈزىگە بىۋاسىتە ئۇيۇشۇشىدىن شەكىللەنگەن بىر قەۋەت ئاق ياكى يبرىم سۈزۈك ئۇششاق مۇز كىرىستالىدىن ئىبارەت. قىروسنىڭ شەكىللىنىشى تېمپېراتۇرا بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇپلا قالماستىن، يەنە ھاۋانىڭ نەملىكى مۇۋاپىق بولۇشى كېرەك، بۇ خىل ھادىسە ھاۋا ئوچۇق، شامال ئاجىز كېچىلەردە كۆپ كۆرۈلىدۇ.
ئۇيغۇرچە / Uyghurche : قىرو
ئىنگىلىزچە / English : Frost
تۈركچە / Türkçe : Kırağı
خەنزۇچە / 汉语 : 霜
ئۇيغۇرچە باشقا ئاتىلىشلىرى: قروۋ، قىروۋ
ئىنگىلىزچە باشقا ئاتىلىشلىرى:
تۈركچە باشقا ئاتىلىشلىرى:
خەنزۇچە باشقا ئاتىلىشلىرى:
شەكىللىنىش جەريانى
قىروۋنىڭ شەكىللىنىش جەريانى قېتىشىش ھادىسىسى بىلەن مۇناسىۋەتلىك. قېتىشىش دېگىنىمىز، گاز ھالەتتىكى سۇ پارىنىڭ سۇيۇق ھالەتكە كىرمەي تۇرۇپ بىۋاسىتە قاتتىق ھالەتتىكى مۇز كىرىستالىغا ئايلىنىش جەريانىنى كۆرسىتىدۇ. ئادەتتە ھاۋا ئوچۇق كبچىدە يەر يۈزىنىڭ تبمپبراتۇرىسى تبز تۆۋەنلەيدۇ، ئەگەر بۇ چاغدا ھاۋادىكى سۇ پارىنىڭ مىقدارى يېتەرلىك بولسا، ئۇنىڭ ئۈستىگە تېمپبراتۇرا 0 تىن تۆۋەن بولسا، بۇ سۇ پارى جىسىمنىڭ سىرتقى يۈزىدە بىۋاسىتە قېتىشىپ قىروۋغا ئايلىنىدۇ. قىرو كۆپىنچە چىملىق، ئۆگزە، دەرەخ يوپۇرماقلىرى ۋە ئاپتوموبىل يۈزى قاتارلىق ئاسان ئىسسىقلىق تارقىتىدىغان جايلاردا كۆرۈلىدۇ.
قىروۋ تۈرىدىكىلەر
قىروۋ ئاساسلىقى تۆۋەندىكى بىر قانچە تۈرگە بۆلۈنىدۇ :
ئاق قىروۋ : ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان قىروۋ ئاق ياكى يېرىم سۈزۈك مۇز كىرىستالى شەكلىدە بولۇپ، ئادەتتە تېمپېراتۇرا سەل تۆۋەن، ھاۋانىڭ نەملىكى مۇۋاپىق بولغان شارائىتتا شەكىللىنىدۇ.
قارا قىرو : گەرچە « قارا قىرو » دەپ ئاتالسىمۇ، ئەمەلىيەتتە ئۇ قىرو ئەمەس، بەلكى بىر خىل ھادىسە. قارا قىرو دېگىنىمىز، ھاۋا تېمپېراتۇرىسى بەك تۆۋەن بولغانلىقتىن، ئۆسۈملۈك ھۈجەيرىسىدىكى سۇنىڭ توڭلاپ قېلىپ، ئۆسۈملۈكنىڭ توڭلاپ قارىداپ كېتىشىنى كۆرسىتىدۇ. قارا قىرو ھادىسىسى زىرائەتلەرگە بولغان زىيىنى بىر قەدەر چوڭ بولۇپ، دائىم ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ئۆلۈشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
قىروۋ گۈلى : قاتتىق سوغۇق ۋە شامالسىز مۇھىتتا، سۇ پارلىرى جىسىملارنىڭ يۈزىدە گۈل بەرگىگە ئوخشاش چىرايلىق مۇز كرىستالى شەكلىنى ھاسىل قىلىدۇ، ئادەتتە سوغۇق رايونلاردا پەيدا بولىدۇ.
تەسىرى ۋە رولى
يېزا ئىگىلىك تەسىرى : قىرو ئۈششۈكى يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىشىغا زور تەسىر كۆرسىتىدۇ، بولۇپمۇ ئەتىياز بىلەن كۈز ئالمىشىدىغان پەسىلدە، زىرائەتلەر ئۆسۈش مەزگىلىدە قىرو ئۈششۈكىگە يولۇقسا، يوپۇرماق ۋە مېۋە ئۈششۈپ قېلىشى مۇمكىن، بۇ زىرائەتتىن ھوسۇل ئېلىشقا تەسىر كۆرسىتىدۇ.
تەبىئىي مەنزىرە : قىرو قۇياش نۇرىدا گۈزەل مۇز كرىستالى چاقنىشى ھاسىل قىلىدۇ، بولۇپمۇ سەھەردە كىشىگە بىر خىل تىنچ گۈزەللىك تۇيغۇسىنى ھېس قىلدۇرىدۇ.
كىلىمات كۆرسەتكۈچى : قىرونىڭ پەيدا بولۇشىمۇ كىلىماتنىڭ بەلگىسى، قىروۋنىڭ بالدۇر ياكى كېيىن پەيدا بولۇش ۋاقتى كۆپىنچە كىلىمات ئۆزگىرىشىگە ھۆكۈم قىلىشقا ئىشلىتىلىدۇ، بولۇپمۇ يېزا ئىگىلىكىدە « قىروۋ مەزگىلى » ئىنتايىن مۇھىم بولغان يېزا ئىگىلىك مەزگىلى ھېسابلىنىدۇ كۆرسەتكۈچ ھېساپلىنىدۇ.
مەدەنىيەتنىڭ سىمۋولى
قىروۋ كۆپىنچە مىللەتلەرنىڭ مەدەنىيىتىدە ۋە ئەدەبىياتىدا دائىم سىمۋوللۇق ئەھمىيەتكە ئىگە. قىروۋ كۈز ۋە قىشنىڭ سوغۇقى، يىللارنىڭ ئۆتۈشى ياكى كىشىلىك ھاياتنىڭ قېرىشىنى تەسۋىرلەشكە ئىشلىتىلىدۇ، مەسىلەن، قەدىمكى شېئىرلاردا دائىم « ئاق چاچ قىروۋغا ئوخشايدۇ » دېگەندەك ئوبرازلار بار. بىر كىشىنىڭ چېچى ، قېشى ۋە ساقاللىرىنىڭ نىڭ ئاقىرىشىنى قىروۋ چۈشۈش ئارقىلىق، شۇ كىشىنىڭ ياشلانغانلىقىنى تەسۋىرلەيدۇ.
يېزا-ئىگىلىكتە قىروۋ ئۈششۈكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرى
قىروۋ ئۈششۈكىنىڭ يېزا ئىگىلىكتە ۋە كۈندىلىك تۇرمۇشقا بولغان تەسىرىنى ئازايتىش ئۈچۈن، تۆۋەندىكى بىر قانچە خىل كۆپ ئۇچرايدىغان قىروۋ ئۈششۈكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرى قوللانسا بولىدۇ :
زىرائەتلەرگە يېپىنچا سېلىش : زىرائەتلەرنى نېپىز پەردە ياكى برېزېنت بىلەن يېپىپ، كېچىدە ئىسسىقلىقنىڭ تۆۋەنلىشىنى ئازايتىپ، ئۈششۈكتىن ساقلىنىش كېرەك.
سۇغىرىش : كېچىدە سۇغىرىش يەر يۈزىنىڭ نەملىكىنى ئاشۇرىدۇ ھەمدە سۇنىڭ ئىسسىقلىق سىغىمچانلىقى ئارقىلىق تېمپېراتۇرىنىڭ تۆۋەنلەش سۈرئىتىنى ئاستىلىتىدۇ، بۇنىڭ بىلەن قىرو شەكىللىشىنى ئاستىلاتقىلى بولىدۇ.
ئىسسىتىش : كىچىك تىپتىكى ئېتىز-ئېرىقلاردا ئىسسىنىش ئۈسكۈنىلىرىنى ئىشلەتكەندە، ئەتراپتىكى ھاۋانىڭ تېمپېراتۇرىسىنى ئۆرلىتىپ، قىروۋ ئۈششۈكىنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ.
قىرو تەبىئەتنىڭ مەھسۇلى، گەرچە گۈزەل بولسىمۇ، لېكىن كىشىلەرگە پەسىلنىڭ ئالمىشىشى ۋە تەبىئىي مۇھىتنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇشقا بولغان تەسىرىگىمۇ دىققەت قىلىپ قويۇش كېرەك .
