قاراۋۇل

قاراۋۇل: قوغداش ۋە ساداقەتنىڭ ئىزچىل داستانى

«قاراۋۇل» – بۇ سۆز قۇلىقىمىزغا ئاڭلانغاندا، كۆز ئالدىمىزدا ئۆتكۈر نەزەرلىك، قورقماس ۋە سادىق بىر شەخسنىڭ ئوبرازى نامايان بولىدۇ. ئۇ بەلكىم قەدىمكى قەلئەنىڭ مۇنارىدا تۇرغان پالۋان، چېگرادىكى سەپداش، ياكى بۈگۈنكى زاماننىڭ بىخەتەرلىك خادىمى بولۇشى مۇمكىن. «قاراۋۇل» سۆزى ئاددىي بىر كەسىپ نامى بولۇپلا قالماي، ئۇنىڭ ئارقىسىغا مەسئۇلىيەت، بۇرچ، ساداقەت ۋە قوغداش قاتارلىق چوڭقۇر مەنىلەر يوشۇرۇنغان.

قاراۋۇل دىگەن نىمە؟

«قاراۋۇل» سۆزى قەدىمكى تۈركىي تىللاردىن كەلگەن بولۇپ، ئاساسلىقى «كۈزىتىش»، «مۇھاپىزەت قىلىش»، «ساقچىلىق قىلىش» دېگەن مەنىلەرنى بىلدۈرىدۇ. ئۇيغۇر تىلىدا بۇ سۆز بىرەر جاي، ئورۇن، شەخس ياكى مۈلۈكنىڭ بىخەتەرلىكىگە مەسئۇل بولغان كىشىنى كۆرسىتىدۇ. قەدىمكى ھەربىي ئاتالغۇلار بىلەن باغلانغان يەر-جاي ناملىرى ئىچىدە «قاراۋۇل» سۆزىنىمۇ ئۇچراتقىلى بولىدۇ، مەسىلەن ئاقتۇ ناھىيەسىدىكى «قاراۋۇل» كەنتى بۇنىڭ تىپىك مىسالىدۇر.  بۇ خىل يەر-جاي ناملىرى شۇ جاينىڭ قەدىمدە مۇھىم ھەربىي، ئىستراتېگىيىلىك ياكى كۈزىتىش نۇقتىسى بولغانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ.

ئۇيغۇرچە / Uyghurche : قاراۋۇل
ئىنگىلىزچە / English : guard
تۈركچە / Türkçe : nöbetçi
خەنزۇچە / 汉语 : 哨兵

ئۇيغۇر تىلى ئىزاھلىق لۇغىتى چۈشەندۈرۈلۈشى:

قاراۋۇل

قاراۋۇل[سۆز تۈركۈمى:] ئىسىم.[يەشمىسى:] پوست، ساقچى:[مىسال:] ئېرپان بىرھازادىن كېيىن قورۇل ئېغىزىدىن بىخەتەر ئۆتۈپ كەتتى ۋە ئېگىزلىكتە قاراۋۇل بولۇپ تۇرغان مىللىي ئارمىيە كىشىلىرىگە ئۇچراشتى.

قاراۋۇلخانا

قاراۋۇلخانا[سۆز تۈركۈمى:] ئىسىم.[كەسىپ تۈرى:]＞ھەربىي ئىشلار＜[يەشمىسى:] ۋەزىپە ئۆتەۋاتقان قاراۋۇللار تۇرىدىغان جاي:[مىسال:] ئاق ۋە قارا رەڭ بىلەن يول-يول قىلىپ بويالغان قاراۋۇلخانا يېنىدا قاراۋۇل قىمىر قىلماي تۇراتتى.

قاراۋۇلسىز

قاراۋۇلسىز[سۆز تۈركۈمى:] سۈپەت.[يەشمىسى:] قاراۋۇلى يوق، قاراۋۇل تۇرمىغان:[مىسال:] بۇ دوقمۇشتىمۇ ئاۋۇنىڭغا ئوخشاش قاراۋۇلسىز مۇنار ئۇچرايدۇ.

قاراۋۇللۇق

قاراۋۇللۇق[سۆز تۈركۈمى:] ئىسىم.[يەشمىسى:] ئامانلىقنى قوغداش، مۇھاپىزەت قىلىش ئىشى؛ كۆزەتچىلىك:[مىسال:] قاراۋۇللۇق قىلماق. قاراۋۇللۇق چازىسى.

قاراۋۇلنىڭ تارىختىكى رولى ۋە ئەھمىيىتى

تارىخنىڭ ئۇزۇن دەۋرلىرىدە، قاراۋۇللار جەمئىيەتنىڭ مۇقىملىقى ۋە خەلقنىڭ خاتىرجەملىكى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينىغان. قەدىمكى قەبىلە، خانلىق ۋە ئىمپېرىيەلەردە، قاراۋۇللار چېگرالارنى قوغداش، كارۋان يوللىرىنىڭ بىخەتەرلىكىنى ساقلاش، ئوردىلارنى ۋە مۇھىم شەخسلەرنى مۇھاپىزەت قىلىش قاتارلىق ۋەزىپىلەرنى ئۆتىگەن. ئۇلارنىڭ ھوشيارلىقى ۋە باتۇرلۇقى نۇرغۇنلىغان تاجاۋۇزچىلىقلارنىڭ ئالدىنى ئېلىپ، ئىقتىساد ۋە مەدەنىيەتنىڭ تەرەققىياتىغا شارائىت ياراتقان. ئوتتۇرا ئەسىردىكى قەلئەلەرنىڭ مۇنارلىرىدا كېچە-كۈندۈز كۆزەتكەن قاراۋۇللار، يىپەك يولىدىكى كارۋانلارنى قوغدىغان قوراللىق قاراۋۇللارنىڭ ھەممىسى ئۆز دەۋرىنىڭ قەھرىمانلىرىدۇر.

زامانىۋى جەمئىيەتتىكى قاراۋۇللۇق

تېخنىكىنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ، قاراۋۇللۇقنىڭ ماھىيىتى ۋە شەكلىمۇ ئۆزگەردى. گەرچە قەدىمكىدەك قىلىچ-نەيزە كۆتۈرگەن قاراۋۇللارنى كۆرمىسەكمۇ، ئۇلارنىڭ ۋەزىپىسى زامانىۋى جەمئىيەتنىڭ ھەر قايسى قاتلاملىرىغا سىڭىپ كەتكەن. بۈگۈنكى كۈندە، قاراۋۇللۇق ۋەزىپىسىنى ئۆتەۋاتقانلار بىخەتەرلىك خادىملىرى، ساقچىلار، ئەسكەرلەر، شۇنداقلا سان-ساناقسىز كامېرا ۋە ئاگاھلاندۇرۇش سىستېمىلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.  ئۇلار بانكا، شىركەت، مەكتەپ، ئايرودۇرۇم ۋە ئاممىۋى سورۇنلارنىڭ تەرتىپىنى ساقلاپ، كىشىلەرنىڭ جان ۋە مال بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ. بولۇپمۇ تېررورىزم ۋە ھەر خىل جىنايەتلەر ئەۋج ئالغان بۈگۈنكى دۇنيادا، قاراۋۇللارنىڭ رولى تېخىمۇ مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.

مەجازىي مەنىدىكى «قاراۋۇللار»

«قاراۋۇل» سۆزى ماددىي دۇنيادىكى قوغداشتىن باشقا، مەنىۋىي ۋە مەدەنىيەت ساھەسىدىكى قوغداشنىمۇ كۆرسىتىدۇ. بىر مىللەتنىڭ تىلى، مەدەنىيىتى، ئۆرپ-ئادىتى ۋە قىممەت قاراشلىرىنى قوغدايدىغان، ئۇنىڭغا ۋارىسلىق قىلىدىغان كىشىلەرنىمۇ «مەدەنىيەت قاراۋۇللىرى» دەپ ئاتاشقا بولىدۇ.  ئالىملار، يازغۇچىلار، سەنئەتكارلار ۋە ئوقۇتقۇچىلار ئۆز ئەمگەكلىرى ئارقىلىق مىللىي مەدەنىيەتنىڭ ئۈزۈلۈپ قېلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىپ، ئۇنى ئەۋلادتىن-ئەۋلادقا يەتكۈزۈش ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ خۇددى قەلئەنى قوغدىغان قاراۋۇلدەك، مىللەتنىڭ مەنىۋىي بايلىقلىرىنى تاشقى زەربىلەردىن ۋە يوقىلىش خەۋپىدىن ساقلايدۇ.

قاراۋۇللۇق روھى: مەسئۇلىيەت ۋە ساداقەت

قاراۋۇللۇقنىڭ زامان ۋە ماكانغا قاراپ شەكلى ئۆزگىرىشى مۇمكىن، ئەمما ئۇنىڭ يادروسى بولغان مەسئۇلىيەتچانلىق ۋە ساداقەت روھى ھەرگىز ئۆزگەرمەيدۇ. بىر قاراۋۇل ئۈچۈن، ئۆزى قوغداۋاتقان نەرسىنىڭ قىممىتى ھەممىدىن ئەلا. ئۇ بۇ بۇرچنى ئۆتەش يولىدا ھارماي-تالماي، ھەتتا ھاياتىنى قۇربان قىلىشقا تەييار تۇرىدۇ. بۇ روھ كىچىك بىر ئائىلىنى قوغداشتىن تارتىپ، پۈتۈن بىر دۆلەتنى ۋە مىللەتنى قوغداشقىچە بولغان بارلىق ساھەلەردە ئۆز ئىپادىسىنى تاپىدۇ.

خۇلاسىلىگەندە، «قاراۋۇل» سۆزى قوغداش، كۈزىتىش ۋە ساداقەتنىڭ سىمۋولىدۇر. ئۇ قەدىمكى تارىختىن تارتىپ بۈگۈنگىچە جەمئىيەتنىڭ ھەر قايسى قاتلاملىرىدا مۇھىم رول ئويناپ كەلدى. ماددىي بايلىقلارنى قوغدايدىغان قاراۋۇللاردىن تارتىپ، مەنىۋىي مەدەنىيەتنى قوغدايدىغان «قاراۋۇللار»غىچە، ئۇلارنىڭ ھەممىسى ئۆز مەسئۇلىيىتىنى چوڭقۇر ھېس قىلغان ۋە ئۆز بۇرچىغا سادىق بولغان كىشىلەردۇر. بىز بۇ ئۇلۇغ روھقا ھۆرمەت قىلىش بىلەن بىرگە، ھەر بىرىمىز ئۆزىمىز قوغداشقا تېگىشلىك نەرسىلەرنىڭ «قاراۋۇلى» بولۇشقا تىرىشىشىمىز كېرەك.